Helgafell - 01.04.1944, Blaðsíða 162

BÓKMENNTIR BARNANNA
— SlMON JOH. ÁCOSTSSON —
Flestum mun ljóst, að íslenzka þjóð-
in stendur nú á einum mikilvægustu
tímamótum sögu sinnar. Ekki einungis
að því leyti, að bráðum heimtum vér
algert sjálfsforræði, heldur hefur og
staða vor í heiminum gerbreytzt, þótt
landið sé kyrrt á sama stað. Einangr-
un sú, er fjarlægð frá öðrum þjóðum
bjó oss, er nú að mestu úr sögunni,
og úr því bægir hún ekki lengur
frá oss erlendum áhrifum. Tækni nú-
tímans hefur sigrast á fjarlægðinni,
og nú í dag er London eða New York
í vissum skilningi jafnnærri Reykja-
vík og Stykkishólmur eða Akureyri
voru fyrir ,,flugöld“, ef miðað er við
þann tíma, sem fór þá og fer nú í að
ferðast til þesssara staða. Hverjir sem
kostir þessara tækniframfara kunna að
vera, er víst, að alls konar erlend á-
hrif flæða yfir þjóðina. Ef vér gáum
eigi að oss, getur svo farið, að íslenzkt
þjóðerni verði horfið úr sögunni eft-
ir eina öld eða svo. Það gæti vel
átt sér stað, þótt vér glötuðum aldrei
sjálfsforræði voru að nafninu. Vér
getum hæglega týnt tungu og þjóð-
menningu, þótt mikill meiri hluti
þeirra manna, sem landið kunna- að
byggja þá, verði af íslenzku bergi
brotnir. Vel mætti hugsa sér, að eftir
hundrað ár yrði þjóðtunga vor enska
eða enskublendingur, enskan yrði bók-
menntamál vort og viðskiptamál, hún
yrði töluð alls staðar á landinu, nema
af ómenntuðu fólki í afskekktum sveit-
um, og jafnvel þar myndu illir ryð-
blettir hafa fallið á hinn skyggða málm
tungunnar.
Á þennan veg geta atburðirnir ráð-
og sumir kaflar bó\arinnar blátt áfram ólcssi-
legir, sökum andlausrar s\rú<5mœlgi.
Ég þarf hér ekki öðru við að bœta en að
lýsa mig fyllilega sammála þessum dómum.
Um þýðinguna get ég líka verið fáorður, en svo
sem nærri má geta, hefur hún ekki farið var-
hluta af því oflofi, sem á bókina hefur verið
borið hér á landi. Þýðandinn er sýnilega orð-
glaður og málfrjór, en skortir smekkvísi og
jafnvægi. Eitthvað er bogið við málskyn manns,
sem notar lýsingarorðin ,,svás“ og ,,dempaður“
með skömmu millibili. Ýmis rök mætti þó færa
að því, að frumritið sé betur en fullsæmt af
þýðingunni.
Bókin hefur, að því er sagt er, selzt óskilj-
anlega vel hér á landi, svo sem raun varð á um
hana á Norðurlöndum, fyrst eftir að hún kom
út. I Þýzkalandi hefur hún selzt flestum norræn-
um bókum betur af skiljanlegum ástæðum. En
íslenzkur almenningur hefur þá afsökun fram
yfir aðdáendasveit bókarinnar á Norðurlöndum,
að hér hefur maður gengið undir manns hönd
til að syngja henni lof og dýrð í flestum blöð-
um vorum og tímaritum, en annarsstaðar á
Norðurlöndum voru allir, sem nokkurrar sæmd-
ar höfðu að gæta í sambandi við bókmenntir,
einhuga um að afneita henni eða mæla henni
ekki bót. Gengi Dags í Bjarnardal hér og ann-
arsstaðar á sér sennilega svo viðsjárverðar ræt-
ur í félagsmenningu og sálarlífi, að vert væri
að freista að bregða birtu yfir það fyrirbrigði
við annað tækifæri. Óhætt mun þó að fullyrða,
að augnablik bókar af þessu tagi sé nú hjá
liðið með öðrum frjálshuga menningarþjóðum,
og væri það þá ekki í fyrsta sinn sem þess
háttar elexírar fá uppreisn á íslandi.
Einn hinna íslenzku lofsyngjenda Dags í Bjarn-
ardal, nýupprisinn umvandari á sviði lista og
siðgæðis, komst svo að orði, að lestur bókarinnar
væri sér á við kirkjugöngu. Vonandi dregur bók-
in ekki úr kirkjusókn til muna, en myndarlegt
átak er útgáfa hennar engu að síður til að villa
um bókmenntaskyn almennings. Miklar málsbæt-
ur hafa þó útgefendur, ef réttur reynist sá orð-
rómur, að þeir muni gefa allan ágóða af sölu
hennar til viðreisnar norsku kirkjulífi eftir styrj-
öldina. M. Á.