Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Side 6

INNGANGUR RITSTJORA
lögnm foreldra sinna, sem lent höfðu í þýskxun fangabúðum í heims-
styrjöldinni síðari, glímir stöðugt við hluti og atvik í umhverfinu sem
tákngera missi hans, þjáningu og skort og koma jafhframt aftur og aftur
róti á tilfinningar og minningar sem hann hefur bælt. Högni heldur þH
fram að í verkum Sebalds megi sjá skýr dæini um það hvernig kenning
Freuds um bælingu birtist í meðferð einstaklinga á eigin minningum, en
ekki síður hópa (til dæmis þjóða) og Högni endar grein sína á að varpa
fram nokkrum spurningum um þau minni sem virðast í hávegmn höfð
hjá Islendingum og móta sjálfsmynd þeirra.
I grein sinni „Ottinn við sálina“ þallar Haukur Ingi Jónasson um bæl-
ingu af öðru tagi, það er að segja þá sem birtist í afneitun læknisfræði og
sálfræði á sálgreiningu. Haukur telur að þessi afneitun sé bagaleg. Hvað
sem almennt megi segja um sálgreiningu þá auðgi hún aðferðaflóru
læknisfræðinnar mjög og geðlæknar og sálfræðingar sein sniðgangi sál-
greiningu fari því á mis við afar gagnlega og mikilvæga leið að sálarmein-
um. Að áliti Hauks er það staðreynd um margvísleg geðræn áföll að fólk
tekst ekki á við þann vanda sem lífið sjálft skapar því, hleypst burt undan
vanda dulvitundarinnar eins og hann orðar það. En sé hægt að túlka geð-
sjúkdóma að hluta á þennan hátt, sé ljóst að geðlæknisfræði geti ekki öðl-
ast heildstæða sýn á geðrænan vanda nema með hjálp sálgreiningarinnar.
Sigurður J. Grétarsson gerir grein fyrir hefðbundinni gagnrýni
sálfræðinnar á aðferðir og nálgun sálgreiningarinnar í grein simii „Sál-
greining og sálfræði á 20. öld“. Sigurður bendir á að það sé ekki rétt að
sálfræðin hafi leitt sálgreiningu hjá sér eins og oft er haldið fram. Sál-
fræðingar hafi þvert á móti gert tilraunir tdl að nálgast sálgreiningu út frá
sínum forsendum og bendir á að áhrif sálgreiningar séu rnikil og víðtæk
á hinum ýmsu sviðum sálfræðinnar. Hinsvegar hafi ákveðin grundvallar-
atriði í kenningu Freuds ævinlega gert sálfræðingum erfitt fyrir að taka
hana alvarlega sem sjálfstæða vísindakenningu. Sigurður heldur því fram
að réttara sé að líta á sálgreiningu sem lífssýn eða almenna sýn á mann-
inn en sem vísindakenningu. Slíkt sé á endanum sú skoðun á sálgreiningu
sem eigi við best rök að styðjast.
I greininni „Freud um siðmenningu og samfélag: Lestur í ljósi sam-
tímaheimspeki" fjallar Jón Olafsson um tvö rit Freuds um þjóðfélagsmál
sem komu út á árunum í kringum 1930 og ber saman við skrif Johns
Dewey og fleiri heimspekinga á sama tíma. Jón heldur því fram að af-
staða Freuds til heimspekinnar og hefðar hennar svipi mn margt til
4