Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Síða 58

SÆUNN KJARTANSDOTTIR
hún sagðist ekki eiga að þurfa þess. Hún ætti ekki að þurfa fleiri stað-
gengla fyrir móður sína eða fyrrverandi eiginmann. „Staðgenglar“
útskýrði hún „eru falskir, bara plat, þeir telja þér trú um hluti sem eru
ekki sannir, þeim er alls ekki treystandi“. Þegar ég benti á að hún væri að
lýsa mér brá henni en eftir smáumhugsun samsinnti hún því að ég væri
fölsk. „Eg þarf að borga þér til að þú hlustir á mig og ég get ekki trúað
að þú sért ekta. Þú býrð yfir svo miklu og þú deilir engu af því með mér.
Þú þekkir sjálfa þig og þú þekkir mig og þú heldur því öllu fyrir þig. Þér
er alveg sama um mig og það er nákvæmlega ekkert sem ég get gert í því.
Þegar ég er hér finnst mér ég hafa fulla athygli þína, þú virðist heyra allt
sem ég segi og líklegast berðu það saman við einhverjar fræðilegar kenn-
ingar því þú veist auðvitað aldrei nema ég sé að segja þér ósatt. En hvað
sem öllu líður veist þú hvað mér er fyrir bestu en í staðinn fyrir að segja
mér það læturðu mig erfiða.“
Það sem var að verða greinilegra í yfirfærslunni var hversu klofin upp-
lifun Sólveigar á mér var. Upphafhingin breiddi yfir kaldlynda og sadis-
tíska konu. Annars vegar var ég víðsýn og skilningsrík en hins vegar eins
og móðir hennar, yfirborðsleg, sjálfselsk og full vanþóknunar. Raunveru-
legur ásetningur minn var ekki að hjálpa henni heldur að næra sjálfa mig.
Við vorum ekki að gera eitthvað saman; Hún stritaði og ég horfði á mér
til ánægju.
Gagnyfhfœrsla
Margsinnis skynjaði ég sjálfa mig í samræmi við lýsingar Sólveigar. Stund-
um fannst mér það vera sérstakt lán fyrir hana að hafa fengið mig sem
meðferðaraðila en oftar upplifði ég mig kalda og gagnslausa og fylltist efa-
semdum um hæfni mína. Þegar líðan meðferðaraðila breytist í samræmi
við „fyrirmæli“ sjúklings er mikilvægt að velta fyrir sér gagnyfirfærslu (e.
countertransferencé). Gagnyfirfærsla er samheiti yfir tilfinningaleg \úð-
brögð meðferðaraðila við sjúklingi en þau viðbrögð má greina í tvennt.
Annars vegar er um að ræða upphaflegu merkingu hugtaksins sem er
komin frá Freud, þegar sálgreinir bregst við sjúklingi út frá sínum eigin
forsendum sem eru sjúklingnum alls óviðkomandi. Sem dæmi má nefha
yfirfærslur sálgreinis á sjúkling eða að sjúklingur hreyfi við tilfinningum
sem sálgreinirinn sjálfur á í erfiðleikum með. I slíkum tilvikum þarf sál-
greinirinn frekari hjálp við að vinna úr sínum málum. Hins vegar er um
56