Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Page 104

DAGNÝ KRISTJÁNSDÓTTIR
verið fulkomlega eðlilegt barn þangað til hún varð átta ára gömul. A
þeim tíma var faðirinn berklaveikur og móðirin kom ekki nálægt honum
af ótta við smit. Það verður hlutskipti Dóru litlu að hjúkra föðumum,
halda honum selskap heilu dagana og verða trúnaðarmaður hans en þetta
getur varla talist eðlileg ábyrgð átta ára bams. A því tímabili byrja fyrstu
móðursýkiseinkennin að koma í ljós í andnauð og asmaköstmn.
Freud fymnist Philipp Bauer fyrst þegar hann kemur til hans árið 1894
vegna sárasóttar (e. jTypbilis) sem hann fær lækningu á. Freud furðar sig á
því að Dóra veit að faðir hennar var sýktur af sárasótt sem hann hafði
fengið hjá vændiskonum áður en hann gifti sig. Dóra telur að faðirinn
hafi smitað móður hennar af lekanda af því að móðirin hafði verki í k\dð-
arholi og útferð og hafði verið á sérstöku heilsuhæli fyrir hefðarkonur
sem smitaðar höfðu verið af mönnurn sínum af kjmsjúkdómum. Hún
hafði tekið Dóm litlu með sér á hælið og þar hafði sú litla lært ýnúslegt
um sjúkdóma til viðbótar við það sem hún vissi fyrir. Freud er sammála
Dóm um að faðirinn hljóti að hafa srnitað móður hennar. Og Freud seg-
ir: „Það var skoðun Dóru - og hér hafði hún áreiðanlega rétt finir sér aft-
ur - að þessi veikindi væru föður hennar að kenna en hann hefði þannig
smitað móður hennar af kynsjúkdómi. Það var alveg eðlilegt þegar hún
dró þessa ályktun að hún ruglaði saman lekanda og sárasótt og sömuleið-
is því hvað sé smitandi og hvað arfgengt eins og meirihluti leikmanna
gerir. Samsömun hennar við móðurina var svo eindregin í þessu máli að
mér fannst ég næstum tilneyddur til að spyrja hana hvort hún væri líka
með kynsjúkdóm; og þá fékk ég að vita að hún hefði verið með útferð en
hún myndi ekki hvenær hún hefði byrjað.“30
Hvað þýðir þetta? Hefur móðirin bæði sárasótt og lekanda og hefur
Dóra það líka? Ef svo er - hvaðan hefði barnið átt að fá þetta ef ekki frá
föðurnum? Og þó að hún hafi ekki verið misnotuð líkamlega er hún
engu að síður fórnarlamb kynhvata Philipps af því að börn sárasóttar-
sjúklinga em líklegri en önnur börn til að verða geðtrafluð, segir
Freud.31 Það lætur hann hins vegar ósagt við Dóra. Hún gat hins vegar
ödipusarduldina varð til. Freud vissi samt að sifjaspell úðgengust í Vínarborg undir
lok aldarinnar en hann virðist sem sagt útiloka þau í tilfelli Dóru.
30 Sigmund Freud, 1977, s. 112. Það eru ýmis fleiri einkenni og úðbrögð Dóru sem
myndu skýrast ef gert er ráð fyrir sifjaspellum. Hún er mjög fljót að úrskurða jafn-
vel meinlausustu hluti hættulega og allt verður leyndarmál. Hún er sömuleiðis mjög
hrædd við læknisskoðun.
31 Sigmund Freud, 1977, s. 50-51.
102