Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Side 8

INNGANGUR RITSTJORA
djúpinu gefst Steinunni færi á að endurheimta lifandi eða dauðann Kkama
konunnar, að segja sögu hennar þar sem hún bíður í myrkrinu.
Guxrnar J. Amason fékk það hlutverk að fjalla um innsetningu sem var
til sýnis í Listasafiti Reykjavíkur í 10 daga í september síðastliðnum.
Þetta óvenjulega listaverk sem hverfist um dauðann, var samstarfsverk-
efni Helgu Hansdóttur læknis og myndlistarmannsins Magnúsar Páls-
sonar. Verkið sýnir á hve ólíkan hátt vísindamaðurinn og listamaðurinn
nálgast þetta viðfangsefhi, en þó ekki síður hvernig listamaðurinn getur
opnað vísindamanninum sýn á dauðann sem hann hneigist til að leiða hjá
sér. Það er hins vegar erfitt að færa skýr rök fyrir því að listamaðurinn
geti gefið vísindamanninum sýn á dauðann sem hefur vísindalegt gildi.
Niðurstaða Gunnars er sú að það hljóti á endanum að ráðast afviðhorf-
um vísindamannsins sjálfs. Með greininni eru birtar mjmdir sem teknar
voru á meðan innsetningin stóð uppi.
Að þessu sinni fjallar greinin „um bækur“ mn bókaflokkinn Svarta lín-
an, en fyrstu fimm ritin í flokknum komu út hjá Bjarti á árinu 2003. Jón
Olafsson skrifar um þessar fimm bækur og ber þær saman. Það sem ein-
kennir línuna er að ritin eru öll á óskýrri markalínu fræða og skáldskapar.
Bragi Ólafsson er sagnamaðurinn í hópi höfundanna en smásögur hans
eru þó vægast sagt vitsmunalegar að efni og gerð. Jón Karl Helgason,
Þröstur Helgason og Hermann Stefánsson eru hins vegar allir vanir pist-
lahöfundar, blaðamenn og fræðimenn og bækur þeirra bera jdirbragð
fræðiritgerða þó að kerskni einkenni smndum framsetninguna og á köfl-
um sé fræðimennskan hreinn skáldskapur. Fimmta bókin sker sig nokkuð
úr en það er þýðing á bók finnska prestsins Jaakko Heinimáki Sjö dauð-
asyndir. Þessi bók hefur notið vinsælda í Finnlandi en Heinimáki tekst að
setja hinar fornu dauðasyndir í áhugavert og nútímalegt samhengi sem
getur höfðað til fólks ekká síður en sjálfshjálparrit af ýmsu tagi. Hið
óvenjulega við bók Heinimákis þegar litið er á hana út frá sjónarhorni
sjálfshjálparritsins er hve langt hann gengur í því að krefjast ábyrgðar yf-
ir eigin lífi. I sumum tilfellum nær siðferðisboðskapurinn til þess sem al-
mennt er venja að flokka undir óheilbrigði. Þetta gerir að verkum að í
bókinni er farin áhugaverð leið á milli afturhaldssemi og fi-jálslyndis.
Grein Péturs Knútssonar er eina aðsenda greinin í þessu hefd og fjall-
ar um ást frekar en dauða þó að þar sé dauðinn aldrei langt undan. Grein
Péturs er einkar frumlegur lestur á Laxdælasögu og tilraun til að túlka
hana út frá írskum heimildum og bókmenntaminnum. Leið Péturs að
6