Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Page 88

JENS LOHFERT J0RGENSEN
ur talað um vilja í tengslum við dauðann?“28 í tilraun til að svara þessari
spumingu athugar hann sjálfsmorð sem lítur út fyrir að vera fullkomin
lausn á þessum möguleika. Ef maður lítur á dauðann sem sannasta mögu-
leikann felur sjálfsmorðið í sér augljósa mótsögn, að það er eimnitt það
augnablik þar sem „ég“ og allir rnínir möguleikar hverfa. Vandamáhð túð
sjálfsmorðið er samkvæmt Blanchot að sá sem fremur það „...sýnir styrk
sem einungis er mögulegur borgara í veröldinni.“29 Sjálfsmorðið sem at-
höfn er gerir lítið úr hinum dauðanum sem andstætt sjálfsmorðinu er í
eðli sínu óákveðinn felur á mótsagnakenndan hátt í sér tilraun sem
Blanchot kýs að nefna „athöfnina að deyja“:
Nei, athöfnin að deyja skapar sjálf þetta stökk, tómt dýpi þess
sem er handan. Staðreynd dauðans felur í sér róttækt aftur-
hvarf þannig að dauðinn sem áður var hápunktur valds mín
verður ekki aðeins til þess að losa um tök mín á sjálfum mér,
með því að svipta mig völdum mínum til að hefja og jafhvel til
að ljúka einhverju, heldur staðsetur sig einnig utan mín án
nokkurra tengsla við mig eða valds yfir mér. Hann glatar öllum
möguleika, verður óraunveruleiki hins óræða.30
Dauðinn sem Fást upplifir á sér mikilvæga samsvönm í því sem Blanchot
nefnir annan dauða. Eins og Levdnas en andstætt Heidegger skilur hann
þann dauða sem ómöguleikann á möguleika. Það er líkt og Fást sé lifandi
grafinn í eigin lífi, læstur í óendanlegum dvala sem áskapar honum bjarg-
arlausa óvirkni og gerir að engu alla hans möguleika. Meðan frú Fonns
tekst með kveðjubréfi sínu að tengja tímann við eitt eilíft upphafið nú,
rennur tíminn án afláts úr greipum Doktors Fást. Hann hefúr á sama
tíma allan tíma og engan tíma til ráðstöfunar. Þessi brotakenndi tími
birtist enn skýrar í forminu. Eins og áður er enginn spenna í franuandu
smásögubrotsins. Þetta er sérlega áberandi vegna þess að sögunni lýkur
28 Maurice Blanchot: The Space of Literature. University of Nebraska Press, 2003 bls.
96.
29 „...is demonstrating a strenght suitable only for a citizen of the world.“ Ibid. bls. 103.
30 „No, the act of dying itself constitutes this leap, the empty depht of the be^mnd. It
is the fact of dying that includes a radical reversal through which the death that was
the extreme form of my power not only becomes what loosens my hold upon myself
by casting me out of my power to begin and even to finish, but also becomes that
which is without any relation to me, without power over me - that which is sttipp-
ed of all possibility - the unreality of the indefinite.“ Ibid, bls. 106.
86