Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Blaðsíða 90

RANNVEIG SVERRISD ÓTTIR
í raun barátta fyrir tilvist táknmálsins. Raddmálssinnamir töldu að
heyrnarlausir ættu að læra að tala með rödd og lesa af vörum. Þeir héldu
því fram að táknmál væri slæmt, gæti hindrað þroska heymarlausra en
gerði þá fyrst og ffemst að útlendingum í eigin heimalandi.15 Táknmáls-
sinnarnir vora því aftur á móti fylgjandi að heyrnarlausir notuðu tákn á
einhvem hátt (eða hendumar, sbr. e. manual) en ekki er hægt að segja til
um hvort hér var alltaf um fullkomið táknmál að ræða. Líklegt er að í
einhverjum tilvikum hafi einungis verið átt við að nota hvers konar tákn
eða látbragð til að gera sig skiljanlega án þess endilega að málffæðiregl-
um einhvers táknmáls (málkerfis) hafi verið fylgt.
Það sem hér skiptir þó mestu máh em viðhorfin. Raddmálssinnarnir
álitu heymarlausa á einhvern hátt gallaða og vildu gera þá eins og hina
heyrandi, „laga þá“. Þetta sýnir sig í því að raddmálssinnar viðurkenna
ekki eðlilegustu leið heymarlausra til að tjá sig, þ.e. með líkama og hönd-
um. Táknmálssinnarnir taka hins vegar heyrnarlausum eins og þeir em
og líta svo á að mikilvægast sé að fólk geti tjáð sig og átt samskipti, hvern-
ig það er gert sé aukaatriði.
Hugmyndir táknmálssinnanna um „náttúrulegt“ mál vom byggðar á
því að táknmálið væri nær náttúrunni og upprunanum og þar með nær
Guði. Táknmálin vom því raddmálum æðri ef svo má segja. Táknmáls-
sinnar 19. aldar vom reyndar ekki þeirrar skoðunar að táknmál væm eins
og raddmál og tengdust menningu hverrar þjóðar heldur væru þau „bein
tjáning náttúrunnar sjálífar11.16 Raddmálssinnamir túlka þetta á amian
veg. I þeirra huga er táknmálið líka nær náttúrunni en með því eiga þeir
við að það sé vanþróaðra og frumstæðara en raddmál. Það að tala með
rödd (e. speech) töldu raddmálssinnarnir það merkilegasta tdð mann-
skepnuna og væri það sem gerði manninn æðri dýrum og samkvæmt því
var táknmál vanþróaðra og villtara, nær dýrum. Það sama giltd um þau
látbrigði eða svipbrigði sem em órjúfanlegur hluti af táknmálum og hluti
af málfræði þeirra, því þau þóttu raddmálssinnum hæfa betur dýrum en
mönnum.17 Baynton nefnir að þróunarkenning Darwins hafi að vissu
leyti markað skil á milli þessara tveggja fylkinga, táknmálssinnarnir voru
flestdr vaxnir úr grasi áður en sú kenning kernur ffam (1859) en radd-
málssinnarnir vom af yngri kynslóð og byggðu heimssýn sína á því að
15 Sama rit, bls. 9, 16, 27-29.
16 „...a direct expression ofnature itself1. Sama rit, bls.109.
17 Sama rit, bls.132.
88