Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2006, Page 153

„Á FRÁTEKNA STAÐNUM FYRIR MIG“
Böm geta ekki auðveldlega skilið viðföng í sundur og aðgreint þau
ífá öðrum hlutum líkt og fullorðnir. Barnið velur sér viðfang sem er
hluti af stærri heild og fyrsta viðfangið er móðurbrjóstdð. Ungabarnið
lætur sig dreyma um brjóstið og skelfist það og elskar í senn. Það veldur
því að bamið fyllist miklum kvíða sem hefur þau áhrif að frumsjálfið
klofnar og um leið viðfang þess. Barnið telur angistina koma utan frá en
ekki spretta innra með því sjálfu og skynjar af þeim sökum móður-
brjóstið sem tvö aðskilin viðföng, gott og vont. Góða brjóstið fullnægir
og veitir næringu en það vonda neitar baminu um að uppfylla hvatir
sínar og er ógnandi. Persónuleikinn þróast út ífá þessum tveimur svið-
um. Fyrst uppbfir barnið klofnings-ofsóknarstöðuna þegar það elskar og
hatar í senn viðfang sitt. Síðan færist það yfir í lægðarstöðuna og fer að
sjá móðurina sem eina heild. Einkenni lægðarstöðunnar era eftirsjá,
sorg, sektarkennd og þörf á því að bæta sig því bamið óttast að hafa
valdið móðurinni eða viðfangi sínu skaða. Barnið lærir síðan að skipta út
fantasíum sínum fyrir tákn. Einstakbngurinn getur haldið áfram að fær-
ast á milh þessara tveggja sviða allt líf sitt. Klein telur að sköptmargáfa
einstakbngsins sé virkust í lægðarstöðunni.
Þegar Alda kynnist Antoni sækja að henni minningar úr æsku. I
fyrstu heimsókn Antons til Oldu ræða þau barnæsku sína og hún nær í
fjölskyldualbúmið og sýnir honum gamlar ljósmyndir. Anton tekur eftir
mynd af henni þar sem hún situr sjö ára gömul með brúðtma Oldu. Alda
skammast sín fyrir myndina því að „á þeirri mynd er öll gleði úr sjö ára
andliti. Það er lokað og myrkt af þjáningu heimsins. Attrætt andlit. Aftur
á mótd brosir dúkkan samkvæmisleg mér við hlið“ (bls. 34). Brúðan
gegnir þýðingarmiklu hlutverki sem viðfang Oldu. Ef brúðan er Alda
fangar myndin klofið sjálf bamsins. Þjáningarfullt andlit Oldu gefur til
kynna árásar- og dauðahvöt en brosmilda brúðan gæti staðið fyrir lífs-
hvötina, þörfina fyuir að draga að sér hið góða. Sjálfseyðingarhvöt Oldu
gerir því strax vart við sig þegar hún er lítil stúlka.
Alda notar brúðuna jafhframt tdl að viðhalda og minna sig á náið
samband sitt \dð föður sinn líkt og sjá má á því að þrátt fyrir að hún sé
orðin 37 ára gömul situr brúðan ennþá við jólaborðið í stól föður
hennar: „A þessum jólum og öðmm jólum færi ég Oldu í stofuna í
pabbastól til að þakka honum fyrir hvað hann var góður jólin sem ég var
veik þegar ég var lítdl“ (bls. 46). Brúðan er þó ekki aðeins margslungin
minning um látdnn og dáðan ástvin og sýnir þörfina fyrir að vekja hinn