Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2006, Page 186

PAUL DE MAN
[Ubeitragung] frá endurkasti á þ\n sem er sett fram yfir í algerlega ólíkt
hugtak, sem kannski engin framsetning gæti samsvarað \dem \nelleicht
nie eine Anschauung direkt koirespondieren kann]“ (leturbreyting mín). Það
kemur á óvart að orðinu „kannski“ bregður hér frtrir, jaínvel þótt það
hljómi sem tilfallandi athugasemd. Meginatriði allrar rökfærslunnar er
að við erum viss um hvort ákveðin ffamsetning sanrsvarar beint ák\-eðnu
hugtaki eða ekki. En þetta „kannski“ vekur upp þá spurrdngu hvernig
sfik ák\mrðun er tekin, hvort það byggist á eðli hlutanna eða hvort ein-
faldlega sé gert ráð fyrir því (unterlegt). Er gremannunurinn á milli
skemata og tákns í sjálfu sér fyrirfram gefinn eða er hann einfaldlega
„skilinn" í þeirri von að þar með sé ákvörðun tekin sem ekld er hægt að
gera með beinum hætti? Um leið og sagt er, jafhvel þótt í framhjáhlaupi
sé, að þessi ákvörðun sé „kannski“ möguleg, tapar kenningin um skema-
tíska sjónlýsingu miklu af sannfæringarkrafd sínmn. Það gerast hlutir í
textanum eins og Kant hafi í fyrstu ekki verið áskjmja mn myndhverft
eðh síns eigin hugtaks unterlegen þegar hann notaði það til að styðja
megingreinarmun milli t\æggja tegunda af stuðningi. Vangavelturnar
um mögulega hættu sem stafar af taumlausum myndhvörfuin og snerust
um skyld orð }dir stuðning, grundvöll og svo framvegis, kalla fram á ný
hina duldu óvissu um nákvæmni greinarmunar sem stenst ekki ef hann
kemm fýrir í tungumáli sem kallar aftur til sögunnar ó\dssuþættina sein
hann ætlar sér að eyða. Því ekki er svo ljóst hvort sú íkomska fram-
setning sem nota má til að lýsa röklegu hugtaki sé einmitt mtmd. I
Deuxieme Discours tekst Rousseau á við svipaða spurningu20 en kemst að
þeirri niðurstöðu að sú sérstaka framsetning sem hvaða almenna hugtak
sem er getm af sér, sé sálfræðilegt fýlgifýrirbæri sem tengist minninu og
ímyndunaraflinu en sé ekki hugtakslegt hugbragð sem tilhetti s\dði
tungumálsins og þekkingarinnar. Það sem Kant kallar skematíska sjón-
lýsingu væri því alls ekki \dtsmunaleg hugsun heldur einungis inimfis-
tæknilegt verkfæri, jafhgildi hins stærðfræðilega tákns á sálfræðilegu
sviði skynjunarinnar fremm en tungumálsins. Þá væri setningin, þar sem
dregið er fram að ákvörðunin um það hvort framsetning sé \'ið hæfi við-
fangsins falli undir regluna „kannski“, nákvæmari heldur en greinar-
munurinn annaðhvort/eða, þrátt fýrir eða einmitt vegna þess hversu
óljós hún er. Ef aðeins er hægt að setja firam greinarmuninn milli fýrir-
20 Rousseau, Deuxiévu Discours, bls. 150.
184