Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Blaðsíða 67

SOVÉTMENN OG SAMBÚÐIN VIÐ BANDARÍKIN 1945-1959
áhrifum sýningarinnar en hafði þó ekki alltaf tilætlaðan árangur. En
ársins er þó ekki síður minnst sökum þess að innan tveggja vikna frá
lokun sýningarinnar í Moskvu fór Krústsjov til Bandaríkjanna, fýrstur
sovéskra þjóðhöfðingja, til að heimsækja landið.
Heimsókn Krústsjovs til Bandaríkjanna var tilkynnt í Pravda 4. ágúst
1959 og var allra stærsta fréttin næstu tvo mánuði.25 Sovéskir fjölmiðlar
héldu því fram að ferðin væri sönnun þess að hugmynd Krústsjovs um
friðsamlega sambúð væri eina rétta leiðin fýrir stórveldin og ferðin hefði
sögulegt gildi, ekki aðeins fýrir Sovétríkin heldur heimsbyggðina alla.
Mikið var gert úr því að boðið væri óvænt og ætti að túlka sem stuðning
bandarísku ríkisstjórnarinnar við stefnuna um friðsamlega sambúð, en í
raun og veru höfðu Sovétmenn þrýst mjög á um þetta boð: Eisenhower
var afar hikandi en lét þó tilleiðast.
Sovétmenn hófu nær samstundis að skrifa bréf til Krústsjovs. Fyrstu
bréfin eru dagsett örfáum dögum eftir fýrstu tdlkynninguna um ferðina.
Flestir skrifuðu einungis til að óska Krústsjov góðrar ferðar og góðs
gengis en þó nokkrir fóru ítarlegar ofan í saumana á samskiptum stór-
veldanna. Margir bréfritaranna endurtóku efhi og ffamsetningu sovéskra
fjölmiðla, þ.e. skrifuðu í sönnum Pravda-stíl og í tón sem var stjórn-
völdum þóknanlegur. En það sem er áhugaverðara hér er að fjölmargir
skrifuðu bréf sem voru rniklu meira en beinar stuðningsyfirlýsingar við
markmið Sovétstjórnarinnar. Þessir bréfritarar sáu ástæðu til að gefa
Krústsjov ráð vegna fýrirhugaðrar ferðar og oftar en ekki voru þessi ráð
byggð á þeirra eigin reynslu af Bandaríkjamönnum eða af áhuga á Banda-
rrkjunum sem hingað til hafði ekki farið hátt.
Oll bréfin taka mið af andrúmsloftinu í Sovétríkjunum eftir leyni-
ræðu Krústsjovs árið 1956. Það sést best á því að bréfritarar dásama Len-
ín og Krústsjov en þegja þunnu hljóði um Stalín og því verður að greina
bréfin með hhðsjón af því ferli sem hófst með afhjúpun Krústsjovs á
glæpum Stalíns. Arið 1959 var ekki nándar nærri eins mikil áhætta að
skrifa stjórnvöldum bréf og verið hafði á tímum Stalíns - þó svo að
pólitískar ofsóknir hafi aðeins aukist í kjölfar leyniræðunnar og inn-
25 Krústsjov kom til Bandaríkjanna 15. september og ferðinni lauk 27. þess mánaðar.
65