Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2006, Blaðsíða 151

AÐFÖNG OG EFNISTÖK í ENGLANDSÞÆTTI GERPLU
í enskum bókum hefur Sveinn konungur engin viðurnefni, svo ekki er
föðurbananafnið þaðan runnið. Sagnariturum ber hins vegar alls ekki sam-
an um samskipti þeirra feðga Haralds blátannar og Sveins. Þannig segir
til dæmis enskt 11. aldar sögurit, Encomium Emmae Reginae (Til heiðurs
Emmu drottningu), að Haraldur hafi ekki viljað unna syni sínum þess að
taka ríki efdr sinn dag; þá hafi þeir feðgar safnað hði og barist, og Har-
aldur flúið særður til Vindlands þar sem hann lést skömmu síðar. I Dan-
merkursögu Sveins Akasonar (Svens Aggesens) kastar Haraldur trúnni og
hrökklast í útlegð. I Jómsvíkinga sögu er Pálna-Tóki gerður að fóstra
Sveins, og drepur hann Harald til að Sveinn fái ríkið. En sá annálaritari
sem verst ber Sveini söguna er án efa Adam frá Brimum í riti sínu Gesta
Hammahurgensis Ecclesiae Pontificum (Saga Hamborgarbiskupd). Þar er sam-
skiptum þeirra feðga svo lýst:
Haraldur tók kristni og lét kristna alla landsmenn. En er hann
tók að eldast, þá vildi Sveinn, sonur hans, taka ríki af föður
sínum og naut til þess styrks af höfðingjum, er höfðu kastað
krismi. Þeir lögðu til bardaga við Harald, sem flúði særður til
Vindlands og andaðist þar. En Sveinn, föðurmorðinginn, of-
sótti kristna menn.45
Varla leikur vafi á því að þessi texti Adams er fyrirmynd Halldórs er hann
lýsir Sveini. I vestrænnm bókmenntum, allt ffá dögum Grikkja og Róm-
verja, hafa föðurbanar jafnan mátt taka út hinar ægilegustu refsingar, en
ekki lætur Halldór Svein þola neitt slíkt. Sem fýrr eru rétti hins sterka
engin siðferðisleg takmörk sett, hvort sem hann ágimist fé eða lönd.
3.5 Kniitur Sveinsson
Knútur Sveinsson er tignarlegastur þeirra konunga sem Gerpla lýsir - í
fasi og útliti að minnsta kosti: „Knútur konúngur Sveinsson hlaut sína
fóstran að konúngasetrum og biskupa, í höllum eða borgum; hann nam
í bemsku þær íþróttir er heyrðu tignarmönnum, vígfimi og riddaraskap,
og bera vopn eða klæði að göfugra manna hætti efdr kurteisi þeirra bar-
úna er hlýddu keisaranum“ (bls. 274). Engar heimildir em fyrir uppvexti
Knúts, og hér skapar Halldór sína eigin mynd, þar sem hann tekur til
45 Bjami Guðnason, ritstrj., Danakonunga sögur, Islenzk fomrit, 35. bindi, Reykjavík:
Hið íslenzka fomritafélag, 1982, bls. LXXXVILL.
149