Þjóðlíf - 01.07.1990, Qupperneq 72

PÁLL VILHJÁLMSSON
Maðurinn
sem
afhjúpaði
McCarthy
Þegar bandaríski frétta-
maðurinn Edward R.
Murrow heimsótti Svíþjóð
með fjölskyldu sinni sumarið
1959 hélt ríkisstjórnin boð
honum til heiðurs. Murrow
var kominn til Svíþjóðar sem
venjulegur ferðamaður eftir að
hafa fengið leyfi frá störfum
sínum við CBS sjónvarpsstöð-
ina.
Murrow hafði ekkert komið
við sögu Svíþjóðar og engin
sérstök ástæða fyrir Svía að
heiðra þennan bandaríska
fréttamann.
Fimm árum áður, kvöldið
9. mars 1954, kynnti Murrow
heimildarþáttinn „See it now“
sem fjallaði um þingmanninn
Joseph R. McCarthy. „Á
þessum tíma voru þeir báðir á
hátindi ferils síns. Murrow var
virtasti sjónvarpsfréttamaður
Bandaríkjanna og McCarthy
áhrifamesti lýðskrumari í
bandarískri sögu,“ segir rit-
höfundurinn Joseph E. Pers-
ico í nýrri ævisögu um Murr-
ow.
Sjónvarpsþáttur Murrows
sannfærði Bandaríkjamenn að
McCarthy hafði farið offari í
ofsóknum sínum á hendur
meintum kommúnistum og
stuðningsmönnum þeirra.
McCarthy náði sér ekki á strik
eftir þáttinn og var að lokum
útskúfaður.
Murrow reis til frægðar
þegar hann var fréttamaður
CBS (sem þá var aðeins út-
varpsstöð) í Bretlandi á árum
seinni heimsstyrjaldar. Bretar
Murrow á hátindi frægðar sinnar sem fréttamaður hjá CBS.
voru helstu bandamenn
Bandaríkjanna í styrjöldinni í
Evrópu og fyrir bandarískan
almenning var Murrow helsti
tengiliðurinn þar á milli. Eng-
inn stóð honum framar í út-
varpi og þeirri frásagnarlist
sem opnar hlustanda fjarlæga
heima. Það viðurkenna jafnvel
menn sem eiga um sárt að
binda vegna Murrows, til
dæmis William L. Shirer í
þriðja og síðasta bindi ævisögu
sinnar.
Eftir stríð sló Murrow í gegn
í sjónvarpi og „Murrow setti
fram reglur og viðmið í sjón-
varpi, sem smærri menn geta
ekki sniðgengið," eins og
starfsbróðir hans kemst að orði
í bókinni. „See it now“ voru
fréttaþættir sem þóttu fyrir-
mynd að alvarlegu og heiðar-
legu sjónvarpsefni. í þáttun-
um skirrðist Murrow ekki við
að fjalla um umdeild málefni
líðandi stundar.
Murrow mátti þola það að
vera rekinn frá CBS sem hann
helgaði mestum hluta starfs-
ævinnar. Peningahagsmunir
CBS fóru ekki saman við það
sem Murrow gerði og taldi að
sjónvarp ætti að gera.
í inngangi bókarinnar um
Murrow segist Persico reyna
að skyggnast á bakvið goð-
sögnina. Þeir voru nefnilega
tveir með sama nafni, einstak-
lingurinn Murrow og goð-
sögnin Murrow. Efniviðurinn
í goðsögnina kom héðan og
þaðan. Murrow var í Banda-
ríkjunum þegar Japanir réðust
á Pearl Harbour í desember
1941. Það hittist svo á að
Roosevelt forseti hafði beðið
Murrow að hitta sig í Hvíta
húsinu þann 7. desember.
Forsetinn vildi fræðast um
stríðsreksturinn í Evrópu og
hvernig Bretar stæðust álagið.
Þennan sama dag gerðu Japan-
ir skyndiárás á Pearl Harbour
og Bandaríkjamenn hófu
formlega þátttöku í stríðinu.
Viðurvist Murrow í Hvíta
húsinu 7. desember 1941
gaf þeim orðrómi byr undir
báða vængi að Roosevelt for-
seti og ríkisstjórn hans hefði
vitað um árás Japana en haldið
vitneskjunni leyndri og fengið
þannig átyllu til að gerast
beinn aðili að heimsstyrjöld-
inni.
Það var goðsögnin Murrow
sem sænska ríkisstjórnin
heiðraði sumarið 1959. Persico
sýnir okkur aftur mann sem
þrátt fyrir mikil afrek, var
alltaf í vafa um sjálfan sig.
Murrow þjáðist af vanmeta-
kennd og hún knúði hann til
að vinna mestan hluta sólar-
hringsins. Sígarettur, kaffi og
brennivín héldu honum gang-
andi uns hann lést fyrir aldur
fram 1965, 57 ára gamall.
Joseph E. Persico: Edward R.
Murrow. An American original.
McGraw-Hill 1988.
72 ÞJÓÐLÍF