Þjóðlíf - 01.07.1990, Qupperneq 110

g!-2£3| HEILBRIGÐISMÁL~
Kvef getur bætt getu
til að leysa verkefni
Allir vita að kvef getur gert
okkur lífið leitt. Það fer í
skapið á okkur að vera kvefuð
og við látum á sjá. En svo
virðist sem það dragi ekki úr
einbeitingu okkar. Nýleg
rannsókn leiðir reyndar í ljós
að sé réttri aðferð beitt, geti
kvef bætt hæfni til að leysa
verkefni.
Rannsóknin fólst í því að
láta 40 heilbrigða einstaklinga
og 22 einstaklinga sem þjáðust
af kvefi eða flensu leysa stafa-
þrautir, þ.e. fmna rétt orð úr
stöfum í brenglaðri röð. í
fyrstu voru allir látnir fá sömu
þrautirnar og einfaldlega
beðnir um að leysa þær. Eng-
inn munur kom fram í árangri
hinna heilbrigðu og hinna
sjúku. Sjúklingunum leið
hvorki betur né verr á eftir.
Því næst var fólkinu skipt í
tvo blandaða hópa. Öðrum
hópnum var sagt að leysa
þrautirnar á skipulagðan og
kerfisbundinn hátt en hinum
sagt að reyna að slaka einungis
vel á meðan þrautir voru leyst-
ar. í fyrri hópnum gekk sjúkl-
ingunum betur en hinum heil-
brigðu að leysa stafarugls-
þrautirnar. Þeir fundu einnig
minna fyrir sjúkdómseinkenn-
um sínum eftir á en fyrir.
Sjúklingarnir í seinni hópnum
sýndu aðeins slakari árangur
en hinir heilbrigðu og þeim
leið ekkert skár eftir á.
Draga má þá ályktun af
þessum niðurstöðum að með
réttum aðferðum megi nýta
kvef eða aðra áþekka pest til að
auka getu til að leysa þrautir.
Lasleiki er truflun og vitneskj-
an um að nauðsynlegt er að
einbeita sér betur til að gera vel
dregur athyglina frá óþægind-
um sjúkdómsins. Ef hnitmið-
aðri aðferð er beitt gengur allt
vel. Við ráðleggjum því fólki
sem er laslegt vegna kvefs eða
flensu að snúa vörn í sókn.
Möguleiki er á því að maður
standi sig enn betur en ef mað-
ur væri alheilbrigður.
hóh/þþ
Kvefíð er hvimleitt, en það gæti haft sínar jákvæðu hliðar.
Rafvædd getnaðarvörn
HÁLFDAN ÓMAR OG ÞURÍÐUR ÞORBJARNARD.
Vísindin efla alla dáð, það er
orðið fullkomlega Ijóst. Utan
úr hinum tæknivædda heimi
berast þær fréttir að menn
séu farnir að lama sáðfrumur
með raflosti og koma þannig í
veg fyrir getnað. Þessi aðferð
hefur þegar verið reynd á
bavíönum og komið að tilætl-
uðum notum. Frá henni er
sagt í nýlegu tölublaði New
Scientist.
únaðurinn sem til þarf er
einna líkastur örsmáum
hjartagangráði. Hann samans-
tendur af liþíum-joð-rafhlöðu
sem er um hálfur sentimetri á
lengd og tveimur rafskautum,
og er skorðaður í leghálsinn
með tveimur plastfestum.
Rafhlaðan, sem er 2,8 volt,
gefur samfelldan 50 míkró-
ampera rafstraum. Hann flæð-
ir um leghálsinn með slími eða
sáðvökva og lamar sáðfrumur
á 3-5 mínútum. Talið er að raf-
straumurinn komi í veg fyrir
að sáðfrumur nái að synda
gegnum leghálsinn og komast
að egginu sem bíður þeirra
uppi í eggrásunum. Rann-
sóknir í tilraunaglösum benda
til þess að rafstraumurinn
stöðvi hverja einustu sáð-
frumu sem lendir inni í raf-
sviðinu og tilraunir á bavíön-
um styðja þá niðurstöðu.
Rafhlöðurnar eru áþekkar
þeim sem notaðar eru í hjarta-
gangráðum en endast þó
aðeins í eitt ár, um tíu sinnum
skemur en í gangráðunum.
Þessi getnaðarvörn er ein-
ungis á tilraunastigi. Margra
ára tilrauna á mönnum er þörf
áður en þessi búnaður getur
farið á almennan markað.
Mörg lyfjafyrirtæki hafa sýnt
þessari uppgötvun áhuga en
hún er til orðin við rannsóknir
hjá Women’s Medical Pavilion
í New York í Bandaríkjunum.
Þeir sem standa að þessum
frumrannsóknum telja að fáar
neikvæðar aukaverkanir fylgi
þessari getnaðarvörn og hún sé
í alla staði betri en nokkur
önnur vörn sem til þessa hafi
verið notuð.
Sérfræðingar í getnaðar-
vörnum eru varkárir í yfirlýs-
ingum sínum um þennan nýja
búnað. Robin Foldesy er yfir-
maður hjá Family Health Int-
ernational, stofnun sem er sér-
hæfð í rannsóknum á getnað-
arvörnum. Hann segir að þetta
sé algjörlega ný tegund getnað-
arvarna og að hún bjóði upp á
ýmsa möguleika. Á þessu sviði
sé vissulega þörf fyrir nýjung-
ar, en það er allsendis óljóst
enn hvort þessi búnaður sé
betri kostur en fyrri aðferðir
og hvort hann muni leysa þær
af hólmi.
110 ÞJÓÐLÍF