Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Side 43

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
E 53 Notkun óhefðbundinna meðferðarúrræða meðal
krabbameinssjúklinga á sérhæfðri dagdeild/göngudeild á
Landspítala
Arna D. Einarsdótlir', Helgi Sigurðsson1,3, Ragnhildur S. Georgsdóttjr2,
Sigurður Örn Hektorsson* 1, Eiríkur Örn Arnarsoir ', Snorri Ingimarsson
1 Krabbameinslækningadeild Landspítala, “sálfræðiþjónusta Landspítala,
endurhæfingarsvið, 3læknadeild HÍ
eirikur@landspitali.is
Inngangur: Samkvæmt skýrslu frá Heilbrigðisráðuneytinu hefur
heimsóknum til óhefðbundinna meðferðaraðila aukist fjórfalt á
tímabilinu 1985-2000. Árið 1985 var talin ein heimsókn til óhefð-
bundins meðferðaraðila á móti 10 til heilsugæslu, sérfræðilækna
eða sjúkraþjálfara. Árið 2000 hafði hlutfall breyst í eina á móti
þremur. Rannsóknir frá Norðurlöndum benda til þess að allt
að því 70% krabbameinssjúklinga leiti í óhefðbundin meðferð-
arúrræði. í rannsókn var metin notkun krabbameinssjúklinga á
sérhæfðri dagdeild/göngudeild (11 B/C) á Landspítala á óhefð-
bundnum meðferðarúrræðum.
Efniviður og aðferðir: í ársbyrjun 2006 voru fimm spurningalistar
lagðir fyrir 149 sjúklinga við ÍIB/C Landspítala. Pátttakendur
svöruðu GHQ-30, HADS, spurningalistum um svefnvenjur,
heilsu, lífsgæði auk lýðfræðiupplýsinga. Spurningalistar töldu
154 spurningar, 18 um óhefðbundin lyf eða efni og 13 um önnur
óhefðbundin meðferðarúrræði. Upplýsingar fengust frá 134
sjúklingum. Gögn voru unnin í SPSS.
Helstu niðurstöður: Sextíu prósent þátttakenda notuðu eitt (25%)
eða fleiri óhefðbundin lyf eða efni og algengust notkun á lúpínu-
seyði (19%), aloe vera notuðu (16%), sólhatt (13%), hákarlalýsi
(12%), birkiösku (9%), hvannarótarseyði (8%), hvítlauk (7%),
ginseng (7%) og gingo biloba (6%). Áttatíu prósent þátttakenda
nýtti sér önnur úrræði svo sem bænir/fyrirbænir (41%), lækn-
ingamiðla (16%),jóga (12%), hugleiðslu (10%) og orkumeðferð
(8%). Þeir sem nýttu önnur úrræði skoruðu marktækt hærra á
HADS í heild t (132) = -2,8; p<0,01 og kvíðaþætti t (132) = -3,2;
p<0,01 prófsins.
Ályktanir: Hjálækningar voru algengt úrræði meðal krabba-
meinssjúklinga. Niðurstöður HADS prófsins benda til meiri
álagseinkenna meðal þeirra sem sækja meðferðarúrræði utan
Landspítala. Rannsóknin gefur til kynna að huga þuili betur að
álagseinkennum sjúklinga í krabbameinsmeðferð.
E 54 Brjóstakrabbamein og notkun tíðahvarfahormóna á
íslandi 1979-2005
Ólöf JÚIÍa Kjartansdóttir', Elínborg J. Ólafsdóttir2, Jón Gunnlaugur
Jónasson1-2, Jens Guömundsson1-3, Laufey Tryggvadóttir2
'Læknadeild HÍ, 2Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags íslands, 'kvenna-
deild Landspítala
ojkokj@gmail.com
Inngangur: Erlendar rannsóknir hafa sýnt fram á aukna hættu á
brjóstakrabbameini hjá konum sem nota tíðahvarfahormón í yfir
fimm ár. Áhættuaukningin er meiri fyrir samsetta estrógen- og
prógesterónmeðferð en fyrir estrógen eingöngu. Markmiðið með
þessari rannsókn er að athuga áhrif notkunar tíðahvarfahormóna
á hættu á brjóstakrabbameini á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Um er að ræða tilfellaviðmiða rannsókn
innan ferilrannsóknar (nested case control). Notuð voru gögn úr
Heilsusögubanka Leitarstöðvar Krabbameinsfélags fslands frá
árununt 1979-2005. Með samkeyrslu við Krabbameinsskrá fundust
1.093 konur sem höfðu fengið brjóstakrabbamein eftir fimmtugt
og höfðu svarað spurningalistum Heilsusögubankans fyrir
greiningu. Við tilfellin voru paraðar 5-10 konur sem ekki höfðu
fengið brjóstakrabbamein og áttu svar í Heilsusögubankanum.
Skilyrt lógistísk aðhvarfsgreining var notuð til að reikna
líkindahlutfall (Odds Ratio, OR) með 95% öryggismörkum
(Confidence Interval, CI).Tekið var tillit til flækjuþátta.
Niðurstöður: Fyrir meira en fimm ára notkun var OR 1,58 (95%
C1 1,30-1,93) fyrir allar hormónablöndur, 1,37 (95% CI 0,98-1,92)
fyrir estrógen, 2,19 (95% CI 1,53-3,14) fyrir kaflaskipt estrógen
og prógesterón og 2,63 (95% CI 1,73-4,01) fyrir samfelld estrógen
og prógesterón. Æxli af ductal vefjagerð höfðu sterkust tengsl við
samfellda estrógen- og prógesterónmeðferð með OR 2,58 (95%
CI 1,65-4,02) fyrir meira en fimm ára notkun. Lobular-æxli höfðu
sterkust tengsl við estrógenmeðferð með OR 3,23 (95% CI 1,51-
6,92) fyrir meira en fimm ára notkun.
Ályktanir: Á íslandi gildir sem annars staðar að notkun
tíðahvarfahormóna fylgir aukin hætta á brjóstakrabbameini.
Mest er áhættan fyrir konur á samsettri estrógen- og
prógesterónmeðferð sem stendur yfir lengur en fimm ár. Merkja
má mismunandi áhrif hormóna eftir vefjagerð æxlisins.
E 55 Tengsl krabbameina við störf og menntun á íslandi
Halldóra Viðarsdóttir1-2, Elínborg J. Ólafsdóttir2, Guðríður H. Ólafsdóttir2,
Hólmfríður K. Gunnarsdóttir', Rafn Sigurðsson2, Laufey Tryggvadóttir2
i Háskóli íslands,2Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags Islands,3rannsókna-
og heilbrigðisdeild Vinnueftirlitsins
halldvi@hi.is
Bakgrunnur: Fyrrirannsóknirbenda til þess að krabbameinsáhætta
tengist störfum og menntun og skýrast þau tengsl ýmist
af lífsháttum eða af áhættuþáttum á vinnustað. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna tengsl algengustu krabbameina við
störf og menntun á íslandi og er það hluti af rannsókn á vegum
krabbameinsskránna á Norðurlöndunum. Rannsókn af þessu tagi
hefur ekki verið gerð áður á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var sagnfræðileg ferilrann-
sókn. í rannsóknarhópnum voru allir íslendingar sem voru 20-64
ára við töku manntalsins 1981, alls 122.429 manns. Upplýsingar
úr manntalinu voru tengdar Krabbameinsskrá á einkennisnúm-
erum. Einstaklingar voru flokkaðir eftir upplýsingum í manntal-
inu í þrjá menntunarhópa (grunn-, milli- og háskólamenntun) og
í starfsflokka. Rannsóknartímabilið var frá 1. janúar 1982 til 31.
desember 2004. Reiknað var staðlað nýgengihlutfall (SIR) eftir
kyni, aldri og almanaksári.
Niðurstöður: Skýr tengsl sáust milli menntunarstigs og
krabbameinsáhættu. Háskólamenntaðir karlar höfðu aukna
áhætta á að greinast með krabbamein í blöðruhálskirtli
(SIR=1,15,95% ÖB 1,02-1,28) og sortuæxli (SIR=1,45,95% ÖB
Læknablaðið/fylgirit 53 2006/93 43