Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Qupperneq 52

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Inngangur: Markmið fræðilegrar úttektar var að kanna hvaða efni
er til á alþjóðavísu um hlutverk hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra
um skimun við vanlíðan kvenna eftir barnsburð og meðferð
hennar og að lýsa stöðu þekkingar á þessu sviði.
Efniviður og aðferðir: Gögnum var safnað við Ieitarvélarnar
www.scholar.google.com, Ovid, PubMed, CINHAL, www.hvar.
is, Scopus og www.tennedia.pl. Einnig var leitað á netinu að
námskeiðum fyrir hjúkrunarfræðinga og ljósmæður og eftir
rannsóknum sem lýstu meðferðum, veittum af þessum stéttum.
Leitin fór fram á ensku, íslensku og pólsku. Önnur gögn voru
fræðslunámskeið á netinu og ýmsir bæklingar.
Niðurstöður: Tuttugu og fjórar rannsóknargreinar fundust og nið-
urstöður sýndu að hjúkrunarfræðingar og ljósmæður í nokkrum
vestrænum löndum eru í lykilstöðu til að skima fyrir vanlíðan eftir
barnsburð og til að veita samtals- og stuðningsmeðferðir fyrir
konur sem þjást af vanlíðan eftir barnsburð.
Alyktanir: Ályktað er að þrátt fyrir vaxandi hlutverk hjúkrunar-
fræðinga og ljósmæðra við skimun eftir vanlíðan eftir barnsburð
og meðferð hennar, gefi niðurstöður til kynna að í mörgum lönd-
um vanti menntun og þjálfun þessara heilbrigðisstétta til að skima
fyrir vanlíðan og veita viðeigandi meðferð.
E 79 Ráðgjöf um getnaðarvarnir á kvennasviði Landspítala
í tíu ár
Sóley S. Bcnder 1-\ ReynirT. Geirsson2-3
'Hjúkrunarfræðideild HI, 2læknadeild Hl, 3kvennasvið Landspítala
ssb@hi.is
Inngangur: í ljósi hækkandi tíðni fóstureyðinga meðal kvenna á
frjósemisskeiði, einkum meðal unglingsstúlkna, lagalegra ákvæða
frá 1975 um kynheilbrigðisþjónustu og alþjóðlegra samþykkta
um slíka þjónustu var árið 1997 opnuð móttakan, Ráðgjöf um
getnaðarvarnir, á kvennadeild landspítala og var hún einkum
ætluð konum sem fóru í fóstureyðingu á spítalanum. Tilgangur
rannsóknarinnar var að skoða þróun þjónustunnar yfir 10 ára
tímabil.
Efniviöur og aðferðir: Skoðaðar voru komur kvenna á móttökuna
á árunum 1997-2006 með tilliti til fjölda, tegundar getnaðarvarna
og aldurs kvenna.
Niðurstöður: Fyrstu árin fer komum hægt fjölgandi frá 135 árið
1997 og nær hámarki á árunum 2002-03, um 400 komur. Frá
upphafi hafa unglingsstúlkur verið fjölmennasti hópurinn en
næstflestar eru á aldrinum 21-25 ára. Ráðandi getnaðarvarnir
yfir tímabilið eru getnaðarvarnarpillan og hormónasprautan. í
byrjun tímabilsins voru flestar komur vegna pillunnar en smám
saman dregur úr notkun hennar og hormónasprautan verður
algengari valkostur kvenna. Notkun lykkjunnar er mismikil milli
ára, um 5%-20% af öllum getnaðarvörnum. Lítil notkun er á
hormónahringnum og hormónaplástrinum.
Ályktanir: Sú þróun átti sér stað á árunum 1976-2000 að tíðni
fóstureyðinga meðal unglingsstúlkna fór hækkandi. Hins vegar
lækkar þessi tíðni á árunum 2001-2004 og er að meðaltali 20,3 á
hverjar þúsund unglingsstúlkur. Pað er líklegt að móttakan sé einn
af skýringarþáttum þessarar lækkunar. í því sambandi má gera ráð
fyrir að ráðgjöfin stuðli að meðferðarheldni kvennanna en slíkt
krefst frekari rannsókna. Niðurstöður sýna að hormónasprautan
verður oft fyrir valinu og byggist það val iðulega á því að þetta er
ódýr getnaðarvörn. Mikilsvert er að niðurgreiða getnaðarvarnir
til að konur hafi val um fleiri tegundir getnaðarvarna.
E 80 Algengi brjóstagjafar á íslandi hjá börnum fædd
1999-2003
Hjördís Þorstcinsdóttir1, Geir Gunnlaugsson2
'Læknadeild HÍ, 2Miðstöð heilsuverndar barna
hjordit@hi.is
Inngangur: Brjóstamjólk er flókinn seytingarvöki og talin
besta næringin fyrir nýbura og ung börn. Hún er haldin ýmsum
sérstökum eiginleikum. Pannig verndar brjóstamjólk gegn margs
konar sýkingum hjá nýburum og ungbörnum en hefur einnig áhrif
til lengri tíma hvað varðar vitsmunaþroska og ýmsa sjúkdóma.
Mælt er með af WHO að börn séu eingöngu á brjósti fyrstu sex
mánuðina eftir fæðingu. Algengi brjóstagjafar er hins vegar mjög
breytileg í heiminum og er hún háð ýmsum menningarlegum
venjum og siðum. Markmið rannsóknarinnar er að kanna algengi
brjóstagjafar á fyrsta aldursárinu hjá íslenskum börnum fæddum
árin 1999-2003.
Efniviður og aðfcrðir: Upplýsingum um brjóstagjöf var
safnað á sérstakt eyðublað úr heilsufarsskrám barna í ung-
og smábarnavernd á heilsugæslustöðvum um allt land. Allar
upplýsingarnar voru ópersónugreinanlegar og skráðar í sértakan
gagnagrunn en tölfræðileg úrvinnsla var framkvæmd í JMR
Niðurstöður: Rannsóknin nær til 13.003 barna eða um 63% barna
fæddra á tímabilinu. Við einnar viku aldur voru 98% á brjósti og
þar af 91% eingöngu á brjósti. Við fjögurra mánaða aldur voru
79% barna á brjósti en 48% eingöngu á brjósti. Við 6 mánaða
aldur voru 66% barna á brjósti en 11% eingöngu á brjósti. Við 12
mánaða aldur voru 15% barna enn á brjósti.
Ályktanir: Niðurstöðurnar ná til stórs hluta af íslenskum börnum
sem eru fædd á tímabilinu og gefa því góða mynda af algengi
brjóstagjafar á íslandi. Langflestar mæður hefja brjóstagjöf og
eru með barn sitt á brjósti við einnar viku aldur. Aftur á móti er
hlutfall barna sem eru eingöngu á brjósti við sex mánaða aldur
langt frá því sem alþjóðlegar leiðbeiningar mæla fyrir um og
mun lægra en til dæmis í Noregi og Svíþjóð. Efla þarf fræðslu
um brjóstagjöf til íslenskra mæðra og styðja þær á þann hátt að
brjóstagjöf verði ánægjuleg fyrir móður og barn.
E 81 Að mennta hjúkrunarfræðinga með internetnámskeiði
til að bæta geðheilsu kvenna eftirfæðingu. Tilraunarannsókn
frá 2001 til 2005
Marga Thome1, Eygló Ingadóttir1, Brynja Örlygsdóttir1, Anna Jóna
Magnúsdóttir1
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítali
marga@hi.is
Inngangur: Efling geðheilsu eftir barnsburð er þríþætt: 1. Að
fræða heilsugæsluhjúkrunarfræðinga um vanlíðan eftir fæðingu;
Læknablaðið/fylgirit 53 2007/93