Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Side 60

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
34% þeirra sem fá síðkominn sjúkdóm. Karlar í RS höfðu hærra
meðal BMI en konur, þessu er öfugt farið í AGES. Aukning á BMI
með aldri var mest í hópnum með fastandi glúkósa 6,1-6,9 mmól/
L (IFG) og þeim með síðgreinda T2D. Allir hópar karla í RS
voru með hærri styrk þríglýceríða en sambærilegir hópar kvenna.
I AGES höfðu konur með síðgreinda T2D hæstan meðalstyrk
þríglýceríða allra hópa. Allir undirhópar kvenna sýna verulega
aukningu í styrk þríglýceríða á tímanum frá RS til AGES, meðan
meðalstyrkur þríglýceríða í öllum hópum karla lækka nema þeim
sem greinast með síðkominn sjúkdóm. Efnaskiptavilla (MS)
í AGES var metin samkvæmt skilmerkjum WHO og reiknað
hlutfall einstaklinga í hverjum hópi með tvö eða fleiri MS
skilmerki, önnur en þol gegn virkni insúlíns. Hlutfallslega fleiri
konur en karlar hafa þessi skilmerki í öllum undirhópum nema í
IFG hópnum, en þar er sama hlutfall hjá báðum kynjum.
Alyktanir: Aukning á BMI frá miðjum aldri til efri ára er meiri í
öllum undirhópum kvenna en karla. Þríglýceríð aukast í konum
eftir miðjan aldur en lækka í körlum. Hlutfallslega fleiri konur
en karlar greinast með efnaskiptavillu á efri árum. Forvarnir
og meðferð á fullorðinssykursýki ættu að taka mið af þessum
kynjamun.
E 101 Spá þarfir sjúklings við innlögn á sjúkrahús fyrir um
afdrif einu ári síðar?
Pálmi V. Jónsson1, Anja Noro2, Anna Birna Jensdóttir', Ólafur Samúelsson1,
Sigrún Bjartmars1, Gunnar Ljunggren3, Else V. Grue4, Marianne Schroll5,
Gösta Bucht6, Jan Bjprnson4, Harriet U. Finne-Soveri2, Elisabeth Jonsén6
l.andspítali. 2STAKES, Centre for Health Economics, Helsinki, 3taugalækn-
ingadeild Karolinska Institutet, Stokkhólmi, JDiakonhjemmets Hospital,
Osló, 5Bispebjerg Hospital, Kaupmannahöfn, 6Háskólasjúkrahúsið Umeá
palmivj@landspitali. is
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að skilgreina spáþætti
fyrir afdrif við eitt ár með tilliti til tímalengdar innlagnar, lifunar
og vistunar á stofnun, meðal aldraðra sem leggjast brátt inn á
sjúkrahús.
Efniviður og aðferðir: Slembiúrtak úr hópi 75 ára og eldri sem
lögðust brátt á lyflækningadeildir sjúkrahúsa á hverju hinna fimm
Norðurlanda (n=770). Gögnum var safnað á fyrsta sólarhring
með MDS-AC mælitækinu og niðurstöður tengdar við afdrif
(dauða og vistun á öldrunarstofnun og endurinnlagnir) við eitt ár
í hverju landi fyrir sig: Danmörku (D), Finnlandi (F), fslandi (I),
Noregi (N) og Svíþjóð (S). Beitt var fjölþáttagreiningu.
Niðurstöður: Eftir eitt ár voru 56% sjúklinganna á lífi á eigin
heimili (D 60%, F 48%, I 60%, N 50%, S 61%), 10% voru á lífi
á stofnun (D 9%, F 4%, I 18%, N 14%, S 6%), en 28% höfðu
látist (D 13%, F 30%, I 20%, N 36%, S 23%). Tuttugu og einn
af hundraði lifðu á eigin heimili án endurinnlagna á sjúkrahús
á tímabilinu (D 23%, F 16%, I 24%, N 26%, S 22%). Kvenkyn,
aldur, vitræn og líkamleg færniskerðing svo og þvagleki voru
sjálfstæðir spáþættir fyrir innlögn sem var lengri en 12,6 dagar.
Vitræn skerðing var sjálfstæður spáþáttur fyrir stofnanavistun en
langvinnur heilsufarsvandi og sjónskerðing spáði fyrir um dauða
við eitt ár.
Alyktanir: Talsverður breytileiki sést í afdrifum sjúklinga við
eitt ár meðal þeirra sem leggjast brátt á lyflækningadeildir á
Norðurlöndum. Niðurstöður benda til þess að kerfisbundið mat
á þörfum og færni aldraðra við innlögn geti skilgreint áhættuhóp
hvað varðar óæskileg afdrif. Slíkt mat er eitt skref í því auka
skilvirkni og vinna gegn stofnanavistun aldraðra.
E 102 Breytingar á færni einstaklinga, 75 ára og eldri, í
kjölfar bráðainnlagnar á lyflækningadeildir Landspítala
Sigrún Bjartmarz', Kristín Björnsdóttir2
‘Öldrunarsvið Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild HÍ
sbjartma@landspitali.is
Inngangur: Með hækkandi lífaldri fjölgar þeim eldri einstaklingum
sem leita sér lækninga vegna bráðra veikinda. Mikil umræða
hefur verið í íslensku þjóðfélagi um stöðu aldraðra einstaklinga
sem eru lagðir inn á sjúkrahús og geta ekki, sökum erfiðleika við
sjálfsbjörg, útskrifast í fyrra búsetuform. Mikilvægt er að kanna
hvort og þá hvaða breytingar verða á færni þessa aldurshóps
við bráðaveikindi og hvaða áhrif það hefur á getu þeirra til að
sjá um sig sjálfir á eigin heimili. Markmið rannsóknarinnar er
að lýsa breytingum sem verða á færni einstaklinga, 75 ára og
eldri, til sjálfsumönnunar í kjölfar innlagnar á sjúkrahús vegna
bráðra veikinda. Jafnframt var athugað hvort breytingar á færni
hafi haft áhrif á afdrif þeirra, aðallega búsetu á eigin heimili eftir
veikindin.
Efniviður og aðferðir: I rannsókninni, sem var framskyggð, var
notaður hluti af íslenskum gögnum úr samnorrænni rannsókn
á MDS-AC mælitækinu þar sem upplýsingum um félagslegt,
andlegt og líkamlegt heilsufar sömu einstaklinga var aflað á
fjórum tímabilum. Upplýsingum um 160 einstaklinga, 75 ára
og eldri, sem veiktust og voru lagðir inn á lyflækningadeild
Landspítala í Fossvogi, var aflað á tímabilinu maí til desember
2001 og var þeim fylgt eftir í eitt ár.
Niðurstöður: Meðalaldur þátttakenda var 83,3 ár og konur voru
fleiri (65%). Færni þátttakenda breyttist mikið við bráðaveikindin
og varð þörf þeirra fyrir aðstoð meiri en var fyrir veikindi. Fimm
mánuðum eftir innlögn á sjúkrahús voru 78% með sömu vitrænu
færni og þeir höfðu fyrir veikindi, 81% þátttakenda með sömu
ADL færni en aðeins 32% þátttakenda hafði sömu IADL
færni fimm mánuðum eftir veikindi og þeir höfðu fyrir veikindi.
Breyting á öllum færnikvörðunum (CPS, ADL og IADL) hafði
marktæk áhrif á breytingu á búsetuformi fyrstu fimm mánuðina
eftir bráða innlögn á sjúkrahús. Breyting á búsetu var sú að það
fækkaði í öllum sjálfstæðum búsetuformum og fjölgaði eingöngu
hjá þeim sem höfðu flutt á hjúkrunarheimili.
Ályktanir: Færni aldraðra fyrir innlögn var nokkuð góð og þessi
hópur hafði verið nokkuð virkur og sjálfbjarga. Við bráða innlögn
á sjúkrahús breyttist færni þátttakenda mikið og þeir þurftu meiri
aðstoð við sjálfsbjörg. Mikill meirihluti þeirra náði þó fyrri færni
á fimm mánuðum. Með aukinni skerðingu á færni jukust líkur á
flutningi á elli- eða hjúkrunarheimili.
Verkefnið er meistaraverkefni til 30 eininga við hjúkrunarfræðideild
HÍ.
60 Læ
knablaðið/fylgirit 53 2007/93