Læknablaðið : fylgirit - 01.01.2007, Side 61

ÁGRIP ERINDA / XIII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
E103 Munur milli Norðurlanda á lyfjanotkun aldraðra
bráðadeildarsjúklinga.
Gögn úr MDS-AC rannsókninni
Ólafur Samúelsson1, Gösta Bucht2, Jan Björnson3, Pálmi V. Jónsson1
’Landspítali/Háskólasjúkrahúsiö í Umeá,3Diakonhjemmet Osló
olafs@landspitali.is
Inngangur: Gögn úr rannsókn á Minimal Data Set - Acute Care
(MDS-AC) öldrunarmatstækinu voru notuð til að bera saman
lyfjanotkun eldri bráðadeildarsjúklinga á lyflækningadeildum á
N orðurlöndunum.
Efniviður og aðferðir: MDS-AC er heildrænt öldrunarmatstæki
sérhannað til notkunar á bráðadeildum. Árin 2001 og 2002
var gerð rannsókn á völdum bráðasjúkrahúsum á öllum
Norðurlöndunum til að prófa MDS-AC tækið. í hverju landi voru
valdir með slembiúrtaki 160 sjúklingar 75 ára og eldri sem lögðust
brátt á lyflækningadeildir sjúkrahúsanna. Gögnum var safnað við
innlögn, á völdum tímapunktum meðan á dvölinni stóð og fjórum
og 12 mánuðum eftir útskrift. Upplýsingar um lyfjanotkun voru
skráðar við útskrift. Með því að tengja MDS-AC gagnagrunninn
og lyfjanotkunina má skoða áhrif lyfjanotkunar á færni og
útkomu. Athuganir sem hér eru tíundaðar sýna samanburð á
lyfjanotkun þessara sjúklinga á Norðurlöndunum.
Niðurstöður: Sjö hundruð og sjötíu sjúklingar tóku þátt.
Meðalaldur var 84 ár. Meðalfjöldi lyfja var 3,4 í Noregi (N),
6,5 í Finnlandi (F), 7,3 í Danmörku (D) og íslandi (í) og 7,5 í
Svíðþjóð (S). Benzódíazepínnotkun var mest 20% (í) og minnst
6% (S). Svefnlyfjanotkun var mest 40% (í) og minnst 23% (D og
N). Notkun geðdeyfðarlyfja var mest 30% (í) og minnst 10,6%
(N). Notkun sefandi lyfja var mest 12,8% (F) og minnst 3,1%
(D). Notkun kalsíum og vítamína var mest 19% (í) og 23% (I).
Notkun statína var mest um 10% (í og S).
Ályktanir: Það er athyglisverður munur á lyfjanotkun á
Norðurlöndunum meðal annars svipaðs hóps aldraðra bráða-
deildarsjúklinga. Til að meta þýðingu þessa er frekari vinna fyr-
irhuguð þar sem lyfjaupplýsingar verða tengdar við upplýsingar
um vitræna og líkamlega færni og útkomu í MDS-AC matinu.
E 104 Virkni til dægrastyttingar á hjúkrunarheimili
Dagmar Huld Matthíasdóttir', Rúnar Vilhjálmsson2, Ingibjörg Hjaltadóttir2 '
'Sunnuhlíð hjúkrunarheimili, 2hjúkrunarfræðideild HÍ, T.andspítali
dhm@hi.is
Inngangur: Rannsókninni var ætlað að lýsa virkni til
dægrastyttingar hjá skjólstæðingum hjúkrunarheimila með tilliti
01 líkamlegrar og andlegrar færni, lýsa eftirlætisvistarverum
þeirra til virkni og hvaða tómstundir þeir kjósa helst. Athugað
var hvort munur sé á meðaltíma í virkni til dægrastyttingar hjá
skjólstæðingum hjúkrunarheimila í tengslum við aldur, kyn, fyrri
búsetu, ADL-kvarða, vitræna getu og RUG-III flokkun.
Efniviður og aðferðir: Gögnin voru unnin upp úr gagnasafni um
heilsufar og hjúkrunarþörf íbúa á öldrunarstofnunum (RAI-
mælitækið). Úrtakið (N=1.825) eru þeir heimilismenn sem voru
aietnir með RAI-mælitækinu haustið 2004. Um er að ræða
þversniðsrannsókn, við gagnavinnslu var notuð bæði lýsandi og
skýrandi tölfræði.
Niðurstöður: í ljós kom að 26,1 % íbúa hjúkrunarheimila á landinu
öllu haustið 2004 voru virkir í daglegum athöfnum. Þeir sem voru
með meðaltíma í virkum athöfnum mikinn eða þó nokkurn
voru 45,9%. Eigið herbergi heimilismanna hjúkrunarheimila
var eftirlætisvistarvera til virkni, en eftirlætistómstundir þeirra
samræður, útvarp, sjónvarp og tónlist. Því minni sem geta
einstaklings er til að sinna athöfnum daglegs lífs (ADL) því minni
var virkni hans og því meiri sem vitræn skerðing var því minni var
virknin. Tónlistin sker sig á þann hátt frá annarri dægrastyttingu
að allir kjósa hana, burtséð frá ADL færni eða vitrænni getu.
Ályktanir: Sá hópur sem þarf sérstaklega að horfa til varðandi
aukna virkni á hjúkrunarheimilum eru þeir sem eru með mikla
vitræna skerðingu og þeir sem þurfa mikla aðstoð við athafnir
daglegs lífs. Hjúkrunarheimili ættu því að bjóða upp á virkni til
dægrastyttingar með markvissum hætti og starfsfólk þarf að hvetja
til og skipuleggja slíka dægrastyttingu á hjúkrunarheimilum,
sérstaklega með tilliti til samskipta, samveru og tónlistar.
E 105 Sjálfsbjargargeta langlífra íslendinga sem búa á eigin
heimilum
Hlíf Guðmundsdóttir
Skrifstofa sviðstjóra öldrunarsviðs Landspítala
hlifgud@landspitali.is
Inngangur: Tilgangurinn með þessu rannsóknarverkefni var
að kanna sjálfsbjargargetu langlífra íslendinga sem búa á eigin
heimilum, hvaða stuðning þeir fá frá aðstandendum og hinu
opinbera og hvaða þættir hafa áhrif á þann stuðning sem veittur
er.
Efniviður og aðferðir: Um var að ræða nánari úrvinnslu á
þversniðsrannsókn þar sem safnað var upplýsingum um heilsufar
og hjúkrunarþarfir allra íslendinga 90 ára og eldri (N=539) sem
bjuggu á eigin heimili. Notast var við atriði úr RAI mælitækjum til
að safna upplýsingum. Rannsóknin fór fram á tímabilinu frá mars
árið 2000 til september árið 2002. Við gagnaúrvinnslu var notuð
bæði lýsandi og skýrandi tölfræði.
Helstu niðurstöður: Niðurstöður sýndu að um 50% þátttakenda
voru alveg sjálfbjarga við alla 11 þætti grunnathafna daglegs lífs
(GADL) en einungis tæp 10% þátttakenda voru sjálfbjarga um
alla sjö þætti almennra athafna daglegs lífs (AADL). Sjötíu og
fjögur prósent þátttakenda fengu stuðning frá aðstandendum,
65% fengu stuðning frá félagslegri heimilisaðstoð og 41% frá
heimahjúkrun. Af niðurstöðum má einnig álykta að aðstandendur
og formleg þjónusta á höfuðborgarsvæði bregðist við með
auknum stuðningi þegar skerðing á getu eykst en svo virðist sem
aðrir þættir en skerðing á getu séu ákvarðandi um hvaða formlega
þjónusta sé veitt á landbyggðinni. Kyn, aldur, sambúðarform (eða
búsetuform) skýrðu mun minna en skerðing á sjálfsbjargargetu.
Ályktanir: Þessi rannsókn styður að mikilvægt er að kom á
reglulegu mati á heilsufari og hjúkrunarþörf aldraðra til að
auka þekkingu á hvaða stuðnings og þjónustu er þörf þegar
sjálfsbjargargeta skerðist.
Læknablaðið/fylgirit 53 2006/93 61