Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Page 133

UMSAGNIR UM BÆKUR
227
Haraldur Sigurðsson bókavörður hefur búið bókina undir prentun og skrif-
að stuttan en greinargóðan inngang um baksvið ævisögunnar, píetismann og
áhrif hans á íslandi. Þar eru og talin rit Þorsteins, sem eru býsna mörg og öll
óprentuð. Ævisagan er gefin út eftir eiginhandarriti, en stafsetning er sam-
ræmd að nútíðarhætti, nema sérkennilegum orðmyndum er haldið að mestu.
Þegar sá háttur er hafður væri æskilegt að nokkru nánari grein væri gerð fyrir
réttritun höfundar en hér hefur verið gert, því að um hana er hér ekkert sagt
sem gagn er að. I textanum er mjög mikið af latneskum tilvitnunum og nokk-
uð af bréfum og öðrum skrifum á latínu. Latínan, önnur en bréfin og iengri
kaflarnir, er þýdd í textanum innan hornklofa, og getur útgefandi þess í inn-
gangi að Guðbrandur prófessor Jónsson hafi hjálpað sér við þýðingarnar. En
meðferð latínunnar er því miður slík að séra Þorsteinn mundi hringsnúast í
gröf sinni ef liann mætti sjá það, því að hann kunni latínu og vissi af því.
Þýðingarnar eru alltof oft ónákvæmar og stundum beinlínis rangar svo að
fullkomin lokleysa verður úr, eins og t. d. vísuorðin eftir Ovidius á bls. 92.
Um þau bregður svo undarlega við að þegar þau koma fyrir aftur (bls. 356)
þá eru þau þýdd allt öðru vísi og miklu nær sanni. Það er og mjög fjarri
meiningu Þorsteins að segja að gamall skólakennari sé andstyggilegur og
hlægilegur (bls. 337 og 387), enda þýðir elementarius senex öldungur á skóla-
bekk. Eða heimspeki eins og þessi: „Þegar þeir, sem í villu ráfa, eru margir,
þarf villan ekki vemd“ (bls. 153). Setningin (Multitudo errantium errori non
parit patrocinium) þýðir: Fjöldi þeirra sem í villu ráfa skapar ekki villunni
vemd. — Greinarmerkjasetning í latnesku köflunum er víða röng og prent-
villur eða lestrarvillur margar. Veldur það sums staðar röngum þýðingum.
T. d. stendur á bls. 123: „hvers vegna ab intentu hic vindicatum [af hótuninni
er þetta dregið]“, sem er með öllu óskiljanlegt. Þarna á að standa: ah inter-
itu, og setningin þýðir: hvers vegna það (þ. e. eftirfarandi bréf) er hér varð-
veitt frá glötun. — Stundum er textanum breytt út í loftið. Bls. 341 stendur:
ingratiam red[d]imus, og lagt út: gjöldum vér vanþökk; á að vera: in gratiam
redimus (= komumst vér í sátt). — Otgefandi hefur sýnilega ekki áttað sig á
því að skammstöfunin n. þýðir í latínutextum enim (því að, sem sé), og hefur
lesið ranglega úr henni á ýmsan hátt, oftast n[on] (= ekki) og snýst merk-
ingin þá alveg við, en líka nTempe] og nfomen]! Svona mætti lengi telja,
en hér skal staðar numið.
Segja má að þetta skipti ekki miklu máli um meginefni bókarinnar, og er
það að vísu rétt. En sóðaskapur er það, og þar sem þýðingar eru berlega
rangar, villa þær þann sem ekki kann latínu, og þeir lesendur bókarinnar
munu þó flestir. Og þó að fæstir skilji latínuna er það jafnmikill óvirðingar-
vottur gagnvart útgáfustarfinu að fara illa með hana eins og ef íslenzka text-
anum væri misþyrmt. Mega útgefandi og meðhjálpari hans skipta með sér
ábyrgðinni á þessu eins og þeim þykir sjálfum bezt henta.
Skýringar útgefanda eru góðra gjalda verðar, einkum um þann fjölda manna
innlendra og erlendra sem nefndir eru, og þó að sitthvað hefði verið ástæða