Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Blaðsíða 28

218
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ins á Kirkjubóli mun undrast hve ljós heimsins loga þar skært. þar búa
flestir hlutir er mönnum hafa verið hugstæðastir um sinn; en ekki aðeins
rúnir aldarinnar, þær sem vekja nútímamönnum harm og gleði, hroll og
unað, eru hér ristar, heldur talar sagan sterku máli af þessum bókar-
spjölduin, skáldið finnur hjá sér ríkan samheyrileika við það líf sem
áður var lifað í landinu, og örlög af því tagi sem fyr var tíðum endir á
íslendíngasögum eru í skáldskap þessum endurborin. Innvirðuleg nátt-
úruskynjun, næm og fersk, helst í hendur við þessa innlifun í þjóðlíf og
sögu, — stundum borin fram í tóntegund sem margir frammúrmenn í
bókmentum vilja ekki skilja, af því þeir halda það sé rómantík, og jafn-
vel Guðmundur Böðvarsson segir sjálfur á einum stað: mitt ljóð er lið-
ins tíma endurómur, hinn ángurværi hljómur kveðjulags. En þeir góðu
menn gleyma því að með hinum barnslega einlægleik og fjálgleika hjarð-
sveinsins einum verður náttúran lofuð sem vert er; harpan er skilgetin
dóttir náttúrunnar, og hafi menn orðið fyrir því tjóni að brjóta hana,
þá er mönnum gagnslaust að yrkja um náttúru, og mættu þá eins vel
fara að yrkja um sviksemi vinnuhjúa eða tóbak, einsog menn gerðu á
18. öld áður en þeir fóru að sjá náttúruna hér á landi.
Vér lifum á öld þegar aðalatriði í viðurtekju skáldskapar er ekki að
njóta þess sem sagt er i ljóði, né leita í ljóðinu þess sem brann í hjarta
manns þó maður kynni ekki að segja það sjálfur, heldur hitt, að finna
ljóðinu eitthvað til foráttu, sýna frammá hvað það sé órökrétt, illa ort,
á eftir tímanum í hugsunarhætti, líkt einhverjum skáldskap öðrum eða
lagað eftir einhverri úreltri skáldskaparstefnu. og svo framvegis. Ein-
stöku menn eru svo mentaðir að þeir hafa glatað hæfileikanum til að
koma auga á viturt og einlægt skáld, vorkunnsamt og elskuríkt, opinbera
sig í kvæði, heldur hánga með krampateygjum í sjálfs sín — en einkum
þó annarra — kreddum og bábiljum meðan þeir lesa, uns þeir eru svotil
hættir að þekkja stafina af gáfnasökum og ofurþúnga vísdóms. Ég segi
fyrir mig, ég kann vel að lesa skáldskap einsog þeir gagnrýnendur sem
heyra sama flokki og ólæsir menn. En ef ég sé ærlegan mann birtast í
kvæði, þá er mér sama þó kvæðið sé órökrétt og illa ort og á eftir tíman-
um og líkt einhverjum öðrum skáldum eða einhverri úreltri skáldskapar-
stefnu. Ég veit vel að kvæði einsog Oxin eftir Guðmund Böðvarsson
brýtur á rnóti heilu skippundi af kreddum bókmentagagnrýnenda. En í
þessu kvæði er tjáður af góðu skáldi harmleikur veraldar einsog hanií