Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Qupperneq 43

EYJÓLFUR GUÐMUNDSSON Á HVOLI
233
ugan garð að gresja þá var Mýrdælingum síður en svo alls varnað um
það sem til fyrirmyndar er fallið. Eg tel fráleitt að nokkur einn annar
maður en Eyjólfur hafi verið svo gagnkunnur gangi lífsins hér sem
hann.
A þessum kennsluárum sínum eru það tvö félög sem hann á þátt í að
stofna eða er frumkvöðull að. A öðru kennsluárinu kom hér „Lestrarfélag
Mýrdælinga“, og var Eyjólfur formaður þess. Náði það brátt um allan
Mýrdal, var um tíma fimmskipt og borið á milli deilda. Hefur þessi land-
burður af skemmtun og fróðleik áreiðanlega lyft hugum margra upp úr
dýjum vana og hugsunarleysis og leyst margan úr fjötrum heimsku og
hleypidóma þess tíma. Eyjólfur réðst þarna á garð fáfræðinnar meðal
eldri kynslóðarinnar, engu síður en barnanna sem hann var að kenna.
A þriðja starfsári Eyjólfs hér stofnar hann fyrsta bindindisfélagið í
sveitinni ásamt öðrum góðum mönnum. Var það 1895. A næstu árum á
hann mikinn þátt í framfaramálum með Guðmundi Þorbjarnarsyni og
Gunnari Ólafssyni, sem báðir eru landskunnir. Stóð hann manna fremst-
ur að sveitablaðinu „Mýrdæling“ og málfundafélaginu „Ármanni“, sem
hvortveggi vöktu hér nýjar framfarahreyfingar og mjög þarflegir sveit-
inni. Mun aldrei hafa miðað hér betur í áttina. Sást það svo að ekki var
um að villast. Framfarasporin voru stigin hvert af öðru á fyrstu árum
aldarinnar. Bindindi festir hér rætur, bindindisfélög og góðtemplara-
stúkur auka menningarbrag. Fyrsti barnaskólinn er byggður í byrjun
aldarinnar og á næstu árum aðrir fjórir. Stóð Mýrdalurinn þá mjög
framarlega í fræðslumálum. Rjómabú er stofnað 1903, nær það félag
yfir allan Mýrdal. Til samgöngubóta kemur Skaftfellingur og sparisjóð-
ur er stofnaður fyrir sýsluna og alla tíð síðan starfræktur í Vík. Og 1908
kemur fyrsta ungmennafélagið hér. Að öllum þessum félagsmálum stóð
Eyjólfur Guðmundsson framarlega og ungmennafélagið fyrsta stofnaði
hann ásamt Þorsteini kennara Friðrikssyni og var fyrsti formaður þess.
Árið 1904 er Eyjólfur orðinn bóndi á Hvoli og festir ráð sitt. Kvænt-
ist 20. september það ár eftirlifandi konu sinni, Arnþrúði Guðjónsdótt-
«r frá Þórustöðum í Kaupangssveit (f. 22. des. 1872). Var sá kvenkostur
honum áreiðanlega mikilsverður. í byrjun var búið lítið, en fyrir áhuga,
dugnað og framsýni blómgaðist það fljótt og varð er tímar liðu með
traustustu búum í sveitinni. Á fyrstu búskaparárum komst Eyjólfur í
hreppsnefnd og var oddviti um nokkur ár. Árið 1911 varð hann hrepp-