Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Page 49

SÁLFRÆÐI NÚTÍMANS
239
Á síðari öldum hafa hvítir menn lagt undir sig mikinn hluta heimsins.
Sú kenning, að hvíti kynþátturinn væri öllum æðri og búinn beztum
hæfileikum fékk þá byr undir báða vængi. Þessi kenning hefur oft verið
notuð til að réttlæta yfirráð Evrópuþjóðanna yfir „frumstæðum“ þjóð-
um í öðrum heimsálfum.
Margar kenningar hafa verið settar fram um yfirburði einstakra kyn-
þátta. Bezt þekkt er ef til vill kenning þýzku nazistanna um yfirburði
norrænna þjóða.
I Suður-Afríku eru forréttindi hvítra manna og yfirráð þeirra yfir
öðrum kynþáttum réttlætt með því að hinir síðarnefndu séu miklu frum-
stæðari erfðafræðilega séð, og beri því að varast kynþáttablöndun milli
þeirra og hvítra manna.
Þeir aðilar í Bandaríkjum Norður-Ameríku, sem barizt hafa gegn
jafnrétti svertingja og hvítra manna, hafa oftast rökstutt skoðanir sínar
með því, að svertingjarnir væru minni hæfileikum búnir en hvítir menn
og bæri því ekki að njóta sömu réttinda.
Við sjáum þá, að kenningar um sálfræðilegan mismun kynþátta eiga
drjúgan þátt í að auka andúð milli kynþátta, kynþáttaofsóknir og undir-
okun einstakra kynþátta, eða a. m. k. eru þessar kenningar oft notaðar
til að réttlæta slíkt.
Það er þá eðlilegt, að við spyrjum: Hvað geta sálfræðilegar rannsókn-
ir síðari ára frætt okkur um kynþáttamismun? Eitt af því fyrsta, sem
við verðum þá að svara, er: Á hvaða grundvelli getum við talað um að-
greinda kynþætti? Er yfirleitt hægt að finna vísindalegan grundvöll til
að byggja kynþáttaskiptingu á? Er það þá svo, að vissir sálfræðilegir
eiginleikar einkenni hvern kynþátt fyrir sig? Og sé svo, er kynþáttamis-
munurinn í þessu tilfelli arfgengur eða hefur hann myndazt fyrir áhrif
umhverfisins?
Rannsóknir síðari ára gefa nokkur svör við þessum og áþekkum
spurningum, og skulum við líta nánar á niðurstöður þeirra. Fyrst verð-
um við þó að gera okkur ljóst, hvað átt er við með hugtakinu kynþáttur,
og því næst nefna nokkur af þeim vandamálum, sem sálfræðingar mæta,
þegar finna skal hæfar rannsóknaraðferðir til að rannsaka hugsanlegan
sálfræðilegan mismun kynþátta.