Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Blaðsíða 79

ANTON TSJEKHOV
269
Eitt af því nýja sem helzt vekur eftirtekt í verkum hans frá þessum tíma,
er það að hann leyfir sögupersónum sínum að koma fram með skoðan-
ir, jafnframt því sem hann kostar kapps um ýtrustu óhlutdrægni og list-
ræn vinnubrögð. Þessar skoðanir snerta mest líf rússnesku menntastétt-
arinnar sem er flækt í mótsögnum og gefur sig á vald draumórum og
iðjuleysi. Ofar þessum skoðunum rísa svo skoðanir höfundarins sjálfs,
háleitar, skarpar og viturlegar. Sérhver ný saga frá hans hendi er nú
bókmenntaviðburður. En það sem skýrast kemur fram á þessu tíma-
bili er leikritahöfundurinn Tsjekhov, og segja má að fyrir honum hverfi
smásagnahöfundurinn í skuggann. Vinsældir hans aukast, og í leikhús-
inu koma fram hjá honum nýir töfrar. Hann er orðinn eftirlæti fólksins
og enginn talar nú lengur um að verk hans skorti boðskap. Að frægð
gengur hann næstur Tolstoj. En á meðan frægð hans fer vaxandi fjarar
líf hans út. Lesendurnir sem venjulega láta sér flest í léttu rúmi liggja
laka nú hverri nýrri bók frá hans hendi með einhverju sem líkist helzt
viðkvæmu þakklæti, því þeir finna að höfundurin miðlar af kröftum
sem fara ótt þverrandi. Þessar þrjár myndir taka yfir átján ár. Tsjekhov
dó árið 1904, fjörutíu og fjögurra ára gamall.
Geir Kristjánsson þýddi.