Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Blaðsíða 54

244
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
sálfræðilegu staðreynd, að viðhorf okkar og vonir ráða nokkru um það,
hvað við skynjum.
Þegar við gerum athugun á kynþáttamismun, rannsökum við svið, þar
sem ákveðnar skoðanir og hleypidómar eru ríkjandi. Við megum því
vera vel á verði, svo að við túlkum ekki niðurstöður rannsókna okkar
ósjálfrátt í samræmi við það, sem við eigum von á að finna.
Þeirri hugmynd hefur oft verið hreyft, að sumir kynþættir væru frum-
stæðari en aðrir líffærafræðilega séð, og væru því skemur á veg komnir
á þróunarbrautinni. Með þessu er átt við, að sumir kynþættir séu meir
en aðrir í ætt við apa og þau æðri dýr, sem við teljum, samkvæmt þró-
unarkenningunni, að menn séu komnir af.
Ef við spyrðum hvítan mann, hvorir honum fyndist líkjast öpum meir,
hvítir menn eða svertingjar, mundi hann næstum undantekningarlaust
svara, að svertingjar væru miklu líkari öpum. Yfirleitt hafa það verið
viðurkennd sannindi meðal hvítra manna, að hvíti kynþátturinn sé lengst
kominn á þróunarbrautinni og líkist öpum og öðrum dýrum minnst.
Þetta liefur verið rannsakað nákvæmlega af mannfræðingunum Boas
og Kroeber. Þeir komust að þeirri niðurstöðu, að enginn einn kynþáttur
líkist öpum meir en annar, og enginn kynþáttur geti því talizt öðrum
frumstæðari líffærafræðilega séð. Þeir benda m. a. á, að hvítir menn
hafi mestan hárvöxt og líkist að því leyti öpunum meir en aðrir kynþætt-
ir. Mongólar hafa þynnstar varir allra kynþátta, og líkjast að því leyti
öpum. Svertingjar hafa aftur á móti mjög þykkar varir gagnstætt því,
sem apar hafa. Ogerlegt er því að færa rök að því, að einn kynþáttur sé
líffærafræðilega frumstæðari öðrum.
Menning og kynþættir
Því hefur oft verið haldið fram, að ólíkir kynþættir hafi lagt mismun-
andi mikinn skerf til heimsmenningarinnar og standi á ólíku menningar-
stigi. Við höfum t. d. tilhneigingu til að kalla þjóðir Evrópu og Ameríku
menningarþjóðir, en telja svo aðrar þjóðir menningarsnauðar.
Hér hættir mörgum við hugtakaruglingi. Engin þjóð eða kynþáttur er
menningarsnauð. þar eð allir þjóðflokkar hafa einhvers konar menn-