Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Blaðsíða 88

278
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
um breiðstræti borgarinnar. Það tók þátttakendur rösklega 2 klst. að
ganga framhjá ráðhúsinu, og þar var röðin þó eins margsett og komst
fyrir í hinum breiðu strætum.
Heimsfriðarráðið hefur haldið margar ráðstefnur og þing síðan það
var stofnað. A þingunum hafa mikilvægar ályktanir og áskoranir verið
samdar, birtar um öll lönd og sendar stórveldunum. Þannig skoraði
þingið í Vínarhorg árið 1952 á Sameinuðu þjóðirnar að hlutast til um
að friður yrði saminn í Kóreu. Þingið í Berlín vorið 1954 sendi áskor-
un um að hætt yrði að berjast í Indókína, og nú á þinginu í Stokkhólmi
18.—24. nóvember var send mjög ákveðin áskorun varðandi samninga
Adenauers kanslara Vestur-Þýzkalands og Mendés France, hins franska
forsætisráðherra, um endurhervæðingu Vestur-Þýzkalands. I báðum
fyrri tilfellunum hefur málum skipazt í friðarátt, og í síðasta tilfellinu
er sannarlega uggur í mönnum, og atburðir síðustu daga sýna hversu
menn óttast afleiðingar þeirrar ábyrgðar, sem þeir takast á hendur
með því að hervæða aftur þá þjóð, sem átti upphaf að tveim hrikaleg-
ustu styrjöldum í heimssögunni, þrátt fyrir ágæti hennar á margs konar
menningarlegum vettvangi. Forustumönnum Heimsfriðarhreyfingarinn-
ar er það ljóst, að endurhervæðingu Vestur-Þýzkalands verður svarað
með endurhervæðingu Austur-Þýzkalands, og þannig hefst vopnakapp-
hlaup, sem óhjákvæmilega verður heimsfriðnum hættulegt, enda ekki
fallið til að sameina tvo þjóðarhluta, sem allt réttlæti mælir með að beri
að sameina fyrr en síðar. — Fátt er þjóðum ömurlegra en það, að að-
skiljast í tvær heildir, þar sem hvor helmingur stendur andspænis hin-
um, vopnaður og ógnandi. Slík virðast vera örlög þjóða nú og bætist í
hópinn heldur en hitt. Þvílíkum örlögum vill Heimsfriðarhreyfingin
bægja frá Þýzkalandi, með óbifanlegri trú á að sá málstaður sé réttari
og til meiri heilla fyrir Þýzkaland, að leita samninga á friðsamlegan
hátt, heldur en hervæðast hvor gegn öðrum, með þeirri áhættu að styrj-
öld hefjist að nýju og má þá eins búast við að fáir verði til frásagnar.
Margir, sem þessi orð lesa, munu eflaust telja, að slíkar og þvílíkar
bollaleggingar séu draumórar einir, í rauninni óframkvæmanlegir í á-
tökum harðsvíraðra stjórnmálamanna um lífsstefnur þjóða. En því þá
það? Ljóst dæmi er á takteinum. Fyrir nokkrum mánuðum tókust Júgó-
slafar og ítalir á um yfirráð í Trieste svo, að eins gat dregið til vopna-
viðskipta, eftir því sem fregnir hermdu. Eftir miklar ýfingar og þóf