Tímarit Máls og menningar - 01.12.1954, Blaðsíða 48

KRISTINN BJÖRNSSON:
Hvað getur sálarfræði nútímans
frætt okkur uni mismun kynþátta?
Inngangsorð
Það sem af er þessari öld, hafa sálfræðilegar rannsóknir tekið miklum
framförum. Nýjar rannsóknaraðferðir hafa verið fundnar upp, nýjar til-
gátur settar fram, nýjar fræðikenningar leiddar í ljós og ný svið mann-
legs lífs rannsökuð.
Sálfræðilegar rannsóknir eru nú ekki lengur miðaðar við það eitt að
finna almenn lögmál, sem gildi um mannkynið í heild. Hin síðari ár hef-
ur mikil áherzla verið lögð á það að rannsaka mismun einstaklinga og
mismun þjóða og kynþátta.
Frá alda öðli hafa menn veitt því athygli, að fólk frá fjarlægum heims-
hlutum var ólíkt að ytra útliti. Einnig hafa menn veitt því athygli, að
hegðun og siðvenjur óskyldra þjóða voru ólíkar. Það hefur því verið
reynt að flokka menn eftir ytra útliti eða líkamsgerð í ólíka kynþætti.
Þetta eru ekki nein ný vísindi. Á tímum Forn-Grikkja lýsti Aristoteles
kynþáttamismun. Hann var þeirrar skoðunar, að ákveðinn sálfræðilegur
mismunur væri á kynþáttum. Ibúar norðlægra landa væru grimmir,
sterkir og heimskir. Þeim hefði ekki tekizt að þróa æðri menningu vegna
þess, að þeir lifðu í köldum lirjóstrugum löndum. íbúar suðlægra og
austlægra landa voru að vísu greindari, samkvæmt skoðun Aristoteles-
ar, en hið heita loftslag hafði gert þá lata og værukæra. Aðeins Grikkjum
hafði tekizt að þróa æðri menningu, bæði vegna ágætis kynþáttarins,
sem þar bjó, og hins hæfilega hlýja loftslags. Ég skal geta þess, að öllum
kynþáttakenningum er það sameiginlegt, að í þeim hefur verið lögð
áherzla á ágæti og yfirburði þess kynþáttar, sem höfundur kenningar-
innar tilheyrði, en öðrum kynþáttum hefur jafnan verið lýst sem frum-
stæðum og lítt gefnum.