Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Side 22

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Side 22
Timarit Máls og menningar hættu? Tilraunin til aff hindra þennan voíía dragi úr því að leitað sé megin- orsakarinnar í sjálfu iðnaðarþjóðfélagi nútímans. En einmitt þegar farið sé að rekja orsakir hættunnar til þess hvernig þjóðfélagið er skipulagt eða skipuleggur þegna sína, verði sú staðreynd fyrir augum að hið háþróaða iðnaðarþjóðfélag gerist því auðugra, voldugra og hæfara sem það eykur þessa hættu. Það virðist sjálf skynsemin að verki. Og þó er það í heild firrt skynsemi. Framleiðni þess er eyðileggjandi fyrir frjálsa þróun mannlegra þarfa og hæfileika, friður þess sífelldur stríðs- ótti, vöxtur þess háður því að þrengja að verulegum möguleikum til frið- sællar lífstilveru. Höfundur dregur á einum stað í samþjöppuðum stíl upp þessa heildar- mynd: „Þjóðfélag allsherjar útboðs, eins og orðið er í fremstu iðnaðarlönd- um, sameinar í eina framleiðsluheild þætti velferðarríkis og hernaðarríkis. í samanburði við fyrirrennara sína er það vissulega „nýtt þjóðfélag“. Arf- gengar óeirðarstöðvar eru hreinsaðar burt eða einangraðar, uppreisnarseggir teknir í vörzlu. Megindrættirnir eru kunnir: samþjöppun efnahags og at- vinnugreina þjóðarinnar í þágu voldugra auðfélaga, með atbeina, stuðningi og stundum jafnvel íhlutun ríkisstjórnar, útþensla þessarar efnahagsstjórnar í kerfi hernaðarbandalaga sem spenna um allan heim, gjaldmiðilsráðstafanir, tæknileg aðstoð og framkvæmdaáætlanir; æ meiri líking með þeim sem vinna með hönd eða heila, hafa forystu í viðskiptum og atvinnulifi, með frítímastörfum og hugaróskum ólíkra þjóðfélagsstétta; sköpun fyrirfram á- kveðins samræmis milli lærdómsgreina og þjóðarmarkmiða; innrás á heim- ilin frá sameinuðu almenningsáliti; opnun svefnherbergisins fyrir ásókn fjöl- miðlunartækja“. Meginsjónarmiðið kemur fram í titli bókarinnar. Höfundur hefur fengið þá snjöllu hugmynd að nútíma iðnaðarþj óðfélag sé samfelld órofa heild, sé einnar víddar, og síðan leiðir hann að því öll rök að svo sé. Þetta einvíddar þjóðfélag felur í sér einvíddar hugsun og mótar einvíddar mann. Það ein- kennist síðasta tímabil af háþróun vísindalegrar tækni. Hún greiðir skipu- lagslega úr öllum andstæðum sem áður voru milli ólikra afla innan þjóð- félagsins. Allt er samræmt með hagræðingu, stjórnun eða þvingunaraðgerð- um. Innri rök tæknilegra framfara hafa stefnt þróuninni í þessa átt. Vísindin haldast ekki hlutlaus nema í orði kveðnu, heldur taka hagnýta stefnu. Hinir ráðandi samstilltu hagsmunir ákveða fyrirfram valkostina, móta þróunar- stefnu eða áætlun, og um leið og hún er tekin til starfa í helztu stofnunum og samskiptum þjóðfélagsins vill hún verða einráð og ákveður þróun þjóð- 12
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.