Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Blaðsíða 61

Afmxliskveðja til vinar
ævintýralegum skrúða, „karnivaldrottningin“ með meyjum sínum og hvers-
kyns fígúrur aðrar, en á undan og eftir vögnunum fara dansandi flokkar,
litríkir mjög. I Havana gerist þetta aðallega á Malecón, langri breiðgötu sem
liggur meðfram sjónum frá gömlu miðborginni alla leið yfir í Miramar, auð-
mannahverfið gamla. Ahorfendapallar eru reistir báðum megin götunnar og
hvarvetna eru söluskúrar þar sem menn kaupa bjór í risastórum ílátum úr
vaxbornum pappír og ýmsar kræsingar aðrar. Þannig gengur þetta dag eftir
dag og nótt eftir nótt í hálfan mánuð og lýkur með útifundi á Byltingartorg-
inu 26. júlí, á þjóðhátíðardegi Kúbu, þegar minnst er árásarinnar á
Moncadavirkið, sem var upphaf byltingarinnar.
Karnivalið er hápunktur, en tónlistin lifir allt árið. Þegar engin hljóðfæri
eru við höndina er gripið til þess sem næst er, takturinn sleginn á kassa eða
borðplötur eða bara með lófunum. Trúbadúrar syngja um ástina og bylting-
una, pálmatrén og sólina. Börnin dansa á götunum, á dagheimilunum, í
skólunum. Fólk á öllum aldri dansar hvar sem er og hvenær sem er, tjáir sig
dansandi, lifir í dansinum.
III
Mig minnir að fyrsta leiksýningin sem ég sá á Kúbu hafi verið Pétur Gautur.
Hún fór fram í gömlu einbýlishúsi í Vedado-hverfi í Havana. Áhorfendur
sátu á stólum hringinn í kringum leikarana og komust örfáir á hverja
sýningu. Texti Ibsens var ekki notaður, né heldur tónlist Griegs. I staðinn
notuðu leikararnir raddböndin til að mynda allskyns undarleg hljóð sem
táknuðu tilfinningar persónanna, en léku þó aðallega með líkömunum,
engdust sundur og saman á gólfinu. Þetta var semsé uppsetning í anda
Grotowskys og vakti undarleg geðhrif: það var eins og frummaðurinn
sjálfur væri að kalla aftan úr grárri forneskju og túlka með sínum meðulum
kenndir og tilfinningar sem eru okkur öllum eðlislægar og innbornar.
Hópurinn hafði lesið Pétur Gaut og þræddi atburðarás leikritsins að mestu
leyti, en sleppti textanum.
Leikstjóri þessarar sýningar var Vicente Revuelta, stofnandi og aðalleik-
stjóri Teatro Estudio, sem er elsti starfandi leikhópurinn af þeim u. þ. b. 40
sem teljast til atvinnuleikhúsa á Kúbu. Vicente kom heim frá námi í París
árið 1956, innblásinn af hugmyndum Jean Vilar og Stanislavsky, ákveðinn
að stofna kúbanskt leikhús sem stæðist evrópskar kröfur. Kringum hann
söfnuðust leikarar og leikhúsáhugamenn sem áttu það sameiginlegt að vilja
berjast gegn spillingunni og ómenningunni sem voru allsráðandi á Kúbu í þá
daga. Leikhús einsog við þekkjum það var varla til í landinu fram að þessum
tíma — það voru settir upp spænskir söngleikir, „zarzuelas", og stundum
291