Tímarit Máls og menningar - 01.06.1984, Blaðsíða 110

Tímarit Máls og menningar
klemmdum á milli kjötborða tveggja slátrara. Ekki vantaði verkefnin, og
það var þarna árið 1941 sem ég skrifaði fyrstu smásöguna mína, þrjátíu
síðna texta, sem ég kallaði Ljóta sögu. Þetta var saga um nauðgun. Stúlka
sem ég þekkti hafði sagt mér hana. Þetta var saga um þvílíka villimennsku að
ég grét út af henni í heilan dag. Svo ákvað ég að skrifa hana niður.
Drengur sem yrkir Ijób og gerist almenningsskrifari átján ára gamall:
verður hann rithöfundurf
Að minnsta kosti voru þetta lærdómsrík ár, ég hef alla tíð álitið að
ritstörfin væru nám, tengsl læriföður og lærisveins. Eg hef átt lærifeður. Og
svo var það líka á þessum aldri sem ég uppgötvaði heimsbókmenntirnar:
Tyrkland var um þessar mundir paradís þýðinganna, stjórnvöld létu þýða
öll bestu sígildu verkin hvaðanæva að og dreifðu þeim í vasabrotsútgáfum á
mjög góðu verði: Dostojevskí, Flaubert, Zola, Stendhal, Gorkí. . . Eg veit
ekki hversu oft ég las Germinal eftir Zola, Frú Bovary eða Fávitann . . .
Ógleymanlegur lestur.
Þér eruð alltaf kynntur sem sjálfmenntaður maður. . .
Þekkið þér einn einasta rithöfund sem hefur lært list sína á skólabekk?
Allir rithöfundar eru sjálfmenntaðir, að þeim stærstu meðtöldum: Hómer,
Tolstoj eða Balzac. Fyrir mig er það heiður að vera kallaður sjálfmenntaður,
því ég er það í tvennum skilningi, sem rithöfundur og sem óskólagenginn
maður. Besti „skólinn" sem ég gekk í var án efa bókasafnið í Adana þar sem
ég var húsvörður eftir að hafa gegnt herþjónustu: í því voru meir en þrjátíu
þúsund bækur!
Hverjar eru helstu fyrirmyndir yðarf
Ef þér viljið endilega að ég ljóstri upp um leiðina sem ég fór, þá byrjar
hún hjá Hómer, heldur áfram í gegnum Cervantes, Shakespeare og Moliére,
kemur við hjá Stendhal og Tolstoj og lýkur hjá Charlie Chaplin. Þetta er ætt
mín, fjölskylda mín. En sá sem hefur sennilega haft mest áhrif á mig, það er
Cervantes sem ég uppgötvaði í fangelsi árið 1950. Eg eyddi heilu ári í að lesa
Don Kíkóta, aftur og aftur, og ef einhver hefði tekið mynd af mér þegar ég
fór að skrifa, hefði hún verið svona: ég sit við ritvél, Don Kíkóti er vinstra
megin, og á hægri hönd skammbyssa falin í dagblaði.
Hafði múhameðstrúin áhrif á yðurf
Nei. Fólkið sem ég ólst upp hjá var ekki trúað fólk. Þorpsmoskan var
oftar tóm en full og heima hjá mér var sjaldan beðið til guðs enda þótt faðir
minn hefði verið myrtur í mosku þar sem hann var að biðjast fyrir. Að sjálf-
sögðu var helstu fyrirmælum trúarinnar hlýtt og allir föstuðu á ramadan
föstunni. Ramadan fastan var reyndar sá tími þegar mest heyrðist af kvæð-
um sagnaskálda því næturnar voru langar . . . en trúin var fyrst og fremst
mál hvers og eins, hún síaðist ekki inn í mig eins og hún væri hluti af
340