Tímarit Máls og menningar - 01.09.1984, Page 26

Torben Wemreich
T eiknimyndasögur
Grein þessi er úr bókinni Bogen, barnet og skolen sem Torben Weinreich kennari og
rithöfundur ritstýrði og kom út í Kaupmannahöfn 1980. Hún birtist hér allmikið
stytt og er einkum sleppt köflum sem fjalla um stöðu teiknimyndasagna í Danmörku
fyrr og nú. I bókinni eru margar aðrar forvitnilegar greinar, m.a. um mynd-
skreytingar, afþreyingarbækur og notkun barnabókmennta í kennslu.
Það er hættuspil að ætla sér að ákveða hvenær fyrsta teiknimyndasagan varð
til. Við getum farið aftur í aldir og fundið teikningar sem saman segja
einhverja sögu, slíkt er til í elstu samfélögum um allan heim. Það má benda á
myndasögur af stríðsafrekum á sigurbogum eða Bayeux-veggteppið frá því
um 1170 sem sýnir herför Vilhjálms sigurvegara til Englands. Ekkert af
þessu myndum við þó kalla teiknimyndasögur í venjulegum skilningi.
Teiknimyndasögur eins og við þekkjum þær nú koma fram í lok 19. aldar.
Ymist er „Ne’er-do-well Ally Sloper“ tilnefnd sem sú fyrsta, hún er eftir
W.F. Thomas og hóf göngu sína 1884, eða „Guli strákurinn“ eftir Richard
Outcault sem varð til 1896 og er oftar nefndur í þessu sambandi. Hvað sem
því líður eru margar teiknimyndasögur í bandarískum dagblöðum þegar
kemur fram á þessa öld og það er fyrst og fremst í dagblöðunum sem þær
lifa góðu lífi langt fram á öldina.
Teiknimyndasögur skipa hægan sess í dagblöðunum frá því fyrsta í
Bandaríkjunum og það tengist náið sambandi dagblaða og lesenda þar í
landi í lok 19. aldar. Ný prenttækni gerði þá kleift að framleiða geysimörg
eintök af sama blaðinu fyrir lágt verð. Við það fjölgaði dagblöðum á
markaði og þau fóru að keppa hvert við annað í alvöru. I þeim slag skipti
mestu máli að búa til „lifandi blað“ eins og nú er sagt. Myndir urðu fleiri,
menn fóru að skrifa um fólkið bak við atburðina, og loks komu teikni-
myndasögurnar sem urðu afar vinsælar. Fólk valdi sér dagblað eftir mynd-
unum, ritstílnum og teiknimyndasögunum.
A fyrsta áratug þessarar aldar kemst á fast samband milli teiknara og
textahöfundar og dagblaðs í Bandaríkjunum. Dagblaðið á teiknimyndasög-
376