Tímarit Máls og menningar - 01.05.1985, Page 103

Úrvinnsla ordanna
stílbragð hennar. Þar sem þessi umræða um orð er svo mikilvæg í sögunni,
er nauðsynlegt að þýðandi hafi gert sér grein fyrir henni, en það hefur hann
ekki, og er hún svo til gjörsamlega útþurrkuð í máli þýðingarinnar.
Klifanir sem yfirleitt hafa það einkenni að vera hnitmiðaðar, með reglu-
bundna hrynjandi og stundum stuðla, eru annaðhvort þýddar frá orði til
orðs eða leystar upp í útskýringar á efni þeirra, í stað þess að vera þýddar
með tilsvarandi klifunum í norsku. Eftir að leigjandinn er kominn, er konan
ekki viss um „hvort hún væri frjáls ferða sinna yfirleitt“ (18), sem er mjög
írónískt, því að konan á sér enga ósk heitari en þurfa aldrei að fara út fyrir
hússins dyr. Þetta er þýtt með „om ho i det heile hadde fridom til á koma og
gá som ho ville“ (16), sem vísar ekki til neins orðatiltækis í norsku og fletur
auk þess út hnitmiðaðan stílinn. „Hvaða vit var líka í að hamast svona?“
(34), hugsar konan eitt sinn og horfir á leigjandann, sem hún ímyndar sér að
sé uppgefinn eftir að hafa skrúfað nokkrar skrúfur. Þetta verður í þýðing-
unni „kva skulle det no ög vera godt for á drive pá som ein rasande sáleis“
(26), sem er alltof yfirdrifið og einskorðað við þennan ákveðna atburð.
Stundum verða klifanirnar, sem konan hugsar í, að eins konar slagorðum,
sem hún síðan fer að trúa á. A það t. a. m. við um setningu eins og „frjálst
fólk í eigin húsnæði“ (46), sem er svo slagorðakennd að það vantar í hana
umsögn. Þetta hefur þýðandi ekki skilið, því að hann leysir upp setninguna
og bætir inn sögnum í þýðingunni „menneske som var frie og hadde eigin
bustad" (33).
I samtali hjónanna um ágang leigjandans er að finna gott dæmi um klifun
sem stangast á við raunverulegar aðstæður. Konan er að kvarta undan þeirri
þjónustu sem hún veitir leigjandanum og Pétur svarar: „Við höfum hingað
til ekki talið eftir okkur greiðasemi við gesti“ (81). „Gesti ...?“ (81), spyr
hún og vill ekki telja leigjandann til gesta. En um leið áréttar spurningin
fánýti orðatiltækisins í munni fólks, sem sagan sýnir að aldrei fær gesti. I
þýðingunni er klifunin í orðum Péturs orðin að: „Til denne tid har vi ikkje
rekna pá dei tenester vi har gjort váre gjester" (56), þar sem hið almenna er
orðið sértækt, gestir yfirleitt orðnir að gestum þeirra. Á þennan hátt tapast í
þýðingunni þetta mynstur fastmótaðra hugmynda sem persónur sögunnar
eru sífellt að hugsa og tala í og sem þær þess vegna geta ekki komist úr.
Endurtekningar
Klifanir í máli byggjast mjög á endurtekningum, og gegna endurtekningar
miklu hlutverki í frásagnaraðferð og merkingu Leigjandans. Eins og önnur
formeinkenni sögunnar fara þær að mestu forgörðum í þýðingunni.
í vitund konunnar, sem sjónarhorn sögunnar annaðhvort fylgir alveg eða
er mjög nálægt, hafa hlutir og fyrirbrigði ákveðin nöfn, þar sem allt er á
237