Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Síða 84

menn álitið að miðarnir væru verk Margrétar, konu Þórbergs, en nú hafa
nákvæmar textarannsóknir leitt í ljós að þeir eru í raun skrifaðir af
Þórbergi sjálfum.
Miðarnir eru skemmtilegir aflestrar og varpa nýju ljósi á höfundar-
starf Þórbergs. Formið er óvenju knappt, en yfirleitt býr þar meira undir
yfirborðinu en maður skyldi ætla við fyrsta lestur. Þá er ljóst að innihald
miðanna verður ekki skilið af neinu viti nema þeir séu lesnir í heild. Til
dæmis um það má nefna að á miða eftír miða kemur fyrir sama orðið í
ýmsum myndum og gerðum: Brauð. Nú er þetta sakleysislegt orð eitt og
sér, en verður í samhenginu þrungið merkingu og leynir sér þá ekki að
höfundinum er mikið niðri fyrir. Má vera að Þórbergur, sem á yngri árum
var hallur undir Landvöm og andstæðingur heimastjórnarmanna, hafi hér
hugsað til íslenskrar alþýðu, enda var þetta undir lok kreppunnar og víða
þröng í búi. En þegar haft er í huga að hann gekk aldrei frá miðunum tíl
prentunar liggur þó beinna við að túlka þá sem persónulegar hugleiðing-
ar. Sjálfur átti Þórbergur illa ævi og gekk oft svangur um bæinn áður en
hann varð þekktur rithöfundur. Hví skyldi hann ekki hafa rifjað upp þá
tíma meðan hann bjó á Freyjugötunni? Er ekki ótrúlegt að með innkaupa-
miðunum séu komin í leitirnar frumdrögin að hungurkafla Ofvitans.
Mikill fengur er því að þeim og munu margir bíða þess spenntir að geta
rannsakað hvemig Þórbergur þróaði stfl sinn. í haust verða miðarnir
gefnir út á bók með ýtarlegum skýringum og inngangi eftir Nóa Þór. En
í tilefni af þessum merka bókmenntafundi orti Hermóður í spaugi:
Minnsta stuna, jamm sem já,
í jólabókum lenti
og þurftarfrek vill þjóðin sjá
þagnir skálds á prenti.
Enginn skyldi misskilja þessa gamansemi frænda míns og ekki ber að
vanmeta þá sem vilja hafa ofan af fyrir okkur með góðri sögu. Brandara
segum við ekki einungis til skemmtunar, heldur einnig til þess að öðlast
einhvern skilning á því sem okkur er framandi og um leið á okkur sjálfum.
Þegar við segjum frá kostulegum uppátækjum vaknar með okkur spum-
ing um eigin möguleika, enda vísa allar sögur á einhvern hátt tíl þess
brandara þar sem maður sjálfur er aðalpersónan. En nú er Þórbergur allur
og hefur guðfræðideild háskólans verið falið það hlutverk að skemmta
74
TMM 1993:1