Tímarit Máls og menningar - 01.03.1993, Page 118

ekki kann ég að orða hlutina
aftur á móti hittir hún naglann á höfuðið
og nú hlæja allir að mér
víst er ég feit og ljót
strita daglangt við færibandið
með æðahnúta á fótunum
hendumar rauðbólgnar
maginn slapandi
Þessi ófagra sjálfslýsing fær þó nýja vídd með
óvæntu framhaldinu:
samt get ég ekki gert að því
að í hvert sinn sem ég lít í spegil
fmn ég gleðina streyma um mig
og ég brosi fagnandi
við spegilmynd minni
ég er orðin alveg eins og
mamma sáluga!
Með hin ýmsu textatengsl í ljóðum Vilborgar í
huga, er ekki ffáleitt að ímynda sér að hér sé á
ferð hin sama kona og í fyrmefndu Ijóði Stein-
unnar. Konan sú lýsir sér sem ófríðri og illa
gefinni, hún vinnur við að flaka fisk í frystihúsi
og lætur sig dreyma um annað líf. I ljóði Stein-
unnar segir meðal annars:
Ég er svo vitlaus
að ég get ekki einu sinni skrifað þetta.
Það gerir kona útí bæ ...
Nú má velta því fyrir sér, til gamans ef ekki
annars, hvort ljóð Vilborgar sé sprottið upp af
þessu eldra ljóði Steinunnar. Er þarna komin
sama konan — nú eldri og sáttari við sjálfa sig?
Maðurinn, náttúran, dauðinn
„Einn vakir þú og hlustar / á andardrátt landsins
þíns,“ segir í ljóðinu ,,Tanka“ sem er eitt af
fimm ljóðum þriðja hluta. Sama ljóðlína gæti
einnig vísað til sjómannsins í ljóðinu „Ætt-
jarðarást“, í sama hluta, sem finnur sterka lyng-
angan leggja af landi og vekur hún með honum
óvænta, sterkaþrá. I litlum ljóðabálki semnefn-
ist „Átta hækur“ er brugðið upp margræðum
myndum þar sem maður og náttúra og samspil
þeirra er í fyrirrúmi:
Endalaust sólskin
jörðin skorpnar af þurrki
Ég er líka þyrst
Ljóð þriðja hluta eru einkar myndvís og per-
sónuleg. I tveimur síðustu ljóðunum er ort um
dauðann, einsemd og kyrrð og tengjast þau
þannig vel síðasta hlutanum þar sem Vilborg
birtir þýðingar sínar á tveimur ljóðabálkum sem
báðir fjalla um dauðann.
Þýddu ljóðabálkamir tveireru afar ólíkir, eiga
ekkert sameiginlegt utan efnið. Sá fyrri er eftir
sænsku skáldkonuna Barbro Lindgren og sam-
anstendur af fimm ljóðum sem hvert hefur sinn
titil — yfirtitillinn er einfaldlega „Fimm ljóð
um dauðann.“ I þessum ljóðum er myndmái
smæðar áberandi. í fyrsta ljóðinu deyr fugl,
lamb í öðru, fluga í því þriðja. Fjórða ljóðið
fjallar um dauðleika allra manna, dýra og jurta,
og fimmta ljóðið er hvatning um að gráta ekki
þann dána því hann geti lifað að eilífu í brjósti
syrgjandans. I þessum ljóðabálki virðist ein-
faldleikinn verða hafður að leiðarljósi, bæði
hvað varðar ljóðmál og efnistök. Lítið er um
myndmál og líkingar eru einfaldar og bamaleg-
ar. Ekki veit ég hvort ljóð þessi séu sérstaklega
ætluð bömum, en titill bókar Lindgren (Grön-
göling ar pá vag — Dikter för bam och andra)
bendir þó til þess að svo sé.
Síðari bálkurinn er eftir breska rithöfundinn
D.H. Lawrence og nefnist hann „Skip dauð-
ans“. Þetta er kvæði í tíu hlutum, þar sem hver
hluti er nánari útfærsla á grundvallarhugmynd-
um og stefjum kvæðisins. Sömu stef og hug-
myndir eru endurteknar með sífellt torráðnara
og flóknara myndmáli. í heild er kvæðið hug-
leiðing um endalok þessa tilvemstigs, tvíhyggja
er allsráðandi, líkaminn er bústaður sálarinnar;
tóm skel þaðan sem hmnið sjálf verður að finna
sér útgönguleið. Leiðarminni kvæðisins er
„ferðin langa, á vit gleymskunnar" og áskorun
ljóðmælanda til lesanda að undirbúa þessa ferð,
gera sér skip dauðans og búa það vel út.
108
TMM 1993:1