Tímarit Máls og menningar - 01.09.1996, Síða 18

Þessi bók er vísanaveisla, enda gafstu hana út aftur 1985 með skýringum.
Þarna eru gyðinglegar, grískar, rómverskar, norrœnar goðsagnir undir, og
raunar bókmenntaarfleifðin eins og hún leggur sig.
„Ég er norrænufræðingur og það er engin tilviljun. Hugur minn stóð til
þess. Ég hef alltaf haft þá tilfinningu að við séum hluti af hinni miklu veröld
arfleifðar okkar. Ég get ekki hugsað mér samtíma okkar án hennar; þá værum
við eins og rótlaus blóm. Arfinn er rótlítið blóm og fykur.
Arfleifðin er mikið veganesti, en um leið er hún dálítil blekking vegna þess
að við höfum leitað skjóls í henni, reynt að sanna tilveru okkar með skírskot-
un í hana. Það er lítilli þjóð nauðsynlegt. Við göngum undir þessum himni,
arfleifð okkar, og við sjáum stjörnurnar á heiðum kvöldum, allar stjörnurnar,
þó að þær séu misgamlar. Sumar eru milljarða ára gamlar, sumar miklu
yngri, sumar eru að verða til, aðrar eru að deyja, ekkert eftir nema ljósið frá
þeim. Við göngum undir þessum stjörnuhimni arfleifðar okkar og upplifum
hana alla í einni andrá. Þess vegna finnst mér alveg eðlilegt að skírskota í allar
stjörnurnar í einu, eins og ég hefði skapað þær. Vitna í kvæði sem er 2000
ára gamalt eins og ég hafi ort það. Þannig styrkjumst við. Við nærumst á
verðmætunum sem þessi stjörnuhiminn veitir. Hann er gífurlega mikilvægur
á þessari löngu göngu. Ég yrki þetta ómeðvitað en þó sterklega meðvitað
þegar ég er að vinna úr því. Þá er ég ekki að tala um Hólmgönguljóð
sérstaklega heldur tilvitnanir og skírskotanir í öllum bókum mínum. Það er
eins eðlilegt og að ég er að tala við þig að tala við allan tíma. Hvert orð er
ljóð. Ég vil heldur nota tveimnr og þremur en tveim og þrem vegna þess að
Alexander Jóhannesson sagði okkur í norrænudeildinni í gamla daga að
þessi ur-ending væri að öllum líkindum stirðnað þágufall úr sanskrít! Og ef
ég get verið samfylgdarmaður einhverra sem töluðu sanskrít fyrir þrjú
þúsund árum, af hverju skyldi ég kasta því í burtu. Ég vil heyra þetta hvísl
og nærast á því og njóta þess að þetta fólk var til.
1 síðustu bókinni minni er ég enn sterklega undir þessum afstæða himni.
Ekki bara íslenskrar arfleifðar heldur arfleifðar mannkyns á jörðinni, og það
finnst mér heillandi. Það gefur okkur von og efni í nýtt verðmætaskyn.“
Hvernig urðu Hólmgönguljóð til?
„Eins og allt sem ég yrki, meira og minna ómeðvitað og óvart. Ég settist
ekki niður og sagði: nú ætla ég að yrkja Hólmgönguljóð, eða ]örð úr œgi. Ég
finn að þetta er að koma inn í tilfinningalíf mitt og svo verður ekki undan
því vikist.“
En mitt í hátíðleika Hólmgönguljóða með gyðinglega, gríska og norrœna
goðafrceði þá segir stúlkan við piltinn sinn: „ég heyri hjarta þitt slá /það er eins
og vélbátur stími á miðin“. Þarna kemurðu úr allt annarri átt, alveg óvœnt.
„Ég vildi líka stugga við fólki!"
Jörð úr œgi (1961) er áfram erótísk en ber þó annan svip enfyrri bœkurnar.
Mérfmnst hún geta verið tilhugalíf og brúðkaupsferð í Ijóði svoþrungin er hún
16
TMM 1996:3