Tímarit Máls og menningar - 01.09.1996, Qupperneq 28

spennandi. Mérfmnstekki nógnýhugsun íþeim, bara aðdáun. Til hversyrkirðu
um þessafrœgu einstaklinga? Hvaða erindi ætlarðu þessum Ijóðum?
„Ég reikna með því að þetta sé eins og gleði yfir minningu sem ég vil deila
með lesendum. Ég er ekki að vinna eitthvert skylduverk heldur fjalla um fólk
sem hefur haft áhrif á mig. En þessi kafli í Tveggja bakka veðri er ortur fyrir
bein áhrif frá Borges, og eitt kvæðið þallar um hann. Ég hef líka gaman af
að yrkja á ferðalögum, og hér er kafli um staði sem ég hef stöðvast við. Ekkert
af þessu er tilviljun.
Einn þeirra sem ég yrki um er japanska skáldið Mishima sem skrifaði
bókina um sjómanninn sem hafið hafnaði. Mér fannst ég sem íslendingur
eiga margt sameiginlegt með Mishima sem Japana. Hann átti að hafa þessa
yfirgengilegu aðdáun á bandarískri menningu og bandarísku þjóðfélagi á
sama hátt og ég á að hafa svo mikla aðdáun á bandarísku þjóðfélagi og
menningu, en ég skildi hann svo vel þegar kom í ljós að þessi aðdáun var
takmörkuð. Tengslin við hinn þjóðlega arf eru mér mikið súrefni. Ég get ekki
hugsað mér ísland án hans. Og Mishima var alltof bundinn sínum japanska
arfi til að geta gengist upp í amerískri menningu. Þessari nýju veröld. Ég hefði
aldrei getað ort kvæði um New York af sama fögnuði og Lorca. Minn hugur
er að þessu leyti nær Mishima en Lorca.
Eiginlega fer svo margt í Bandaríkjunum hryllilega í taugarnar á mér. Hins
vegar fór ég sextán ára gamall til Rússlands sem háseti á Brúarfossi; á tímum
Stalíns. Margt í öllum óhugnaðinum þar fassíneraði mig.“
Þetta hef ég nú ekki eftir þér, Matthías!
„Jú, fólkið, umhverfið, konurnar, þetta var fólk. Það er engin tilviljun að
ég skrifaði „Spunnið um Stalín". Rússland fylgdi mér alltaf eftir að ég hafði
verið í Leningrad þessa viku. Fólkið fylgir manni — og andrúmsloftið. En
það var til að menn sögðu eftir „Spunnið um Stalín“: hvernig er þetta með
hann Matthías, ætli hann sé alræðissinni? Mildð óskaplega skilur hann þetta
vel!
Ég hafði mjög gaman af því. Ég skrifaði þessa sögu þannig að ég skrifaði
fyrst leikrit sem dugði ekki, en ég var svo heillaður af efninu að ég lét eldd
bugast heldur tók ég leikritið og skrifaði sögu upp úr því. Ég hef gert það
oftar. Sagan um Hamsun í Konungur í Aragon var fyrst leikrit.“
Tveggja bakka veður endar á Ijóðabálki um John Lennon. Afhverju ortirðu
um poppstjörnu?
„Ég var alltaf hrifinn af Elvis Presley og Bítlunum. Ég var í Genf þegar
Elvis dó og ég man þegar ég sá fyrirsögnina í fimm dálkum á forsíðu einhvers
dagblaðs: „Le roi est mort!“ Dauði Lennons snart mig vegna þess að þeir
höfðu snortið mig. Mér fannst svo sorglegt að hann þyrfti að skilja drenginn
sinn eftir. Morðið á honum var atlaga að goðsögn. Hann var tákn. I kvæðinu
er minnt á hvað það var margt ekta í áherslum Bítlanna miðað við allt
mögulegt plast í kringum okkur.
26
TMM 1996:3