Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 33

STORMNÓTT, FÆÐING OG DAUÐl
Þegar sagan er skoðuð út frá þessum níu frásagnareiningum sést glöggt
hvernig frásagnaraðferðin byggist á skiptum á víðu og þröngu sjónarhorni,
athyglinni er beint til skiptis frá hinu almenna til hins einstaka en í gegnum
myndmál og stílbrögð (svo sem hliðstæður og vísanir) fléttast allar frásagn-
areiningarnar saman í þá órjúfanlegu heild sem áður er getið.
Um Þöngla-Önnu, sjálfstœði hennar og sjálfsvirðingu, og um vin-
konu hennar Símons-Önnu.
Ef hægt er að tala um eina aðalpersónu í Stormnóttþá er það Þöngla-Anna.
Sögumaður hefur ódulda samúð með henni og notar um hana orð eins og:
dugnaðarforkur, vinnusöm, hafði alltaf svar á reiðum höndum, gat gert
hreint fyrir sínum dyrum, alltaf verið töggur í henni, virðuleg, þróttmikil,
bar alltaf höfuðið hátt og með virðuleik, o.s.ffv. Hjartahlýja einkenndi sam-
band hennar við Janniksen og umhyggja hennar fyrir Símons-Önnu er
ósvikin. Það er því deginum ljósara að sögumaður tekur afstöðu með henni
en gegn hræsni almennings og trúarofstæki.
Vinkona Þöngla-Önnu, Símons-Anna, verður í myndmáli sögunnar sem
nokkurs konar óaðskiljanleg hlið á henni sjálfri. Ekki einungis bera þær sama
nafn, heldur er einnig tekið ffam að þær eru jafnöldrur og örlög þeirra eru
samtvinnuð á undarlegan máta. Þær standa báðar að vissu leyti utan samfé-
lagsins vegna einmanaleika síns og óblíðra örlaga. Þessi jaðarstaða þeirra er
ítrekuð með því að húsið sem þær deila er utan alfaraleiða, „í hlíðinni á
Þönglatanga“. Það er þetta hús sem mætir endalokum sínum í ffásögninni
sem merkir einnig endalok íbúa þess. Aðdragandanum að þeim endalokum
er lýst á mjög eftirtektarverðan máta sem nú verður fjallað um.
Um hinn sérkennilega aðdraganda að dauða Þöngla-Önnu og
Símons-Önnu
í lýsingunni á því hvernig húsið berst við náttúruöflin notar höfundur sér-
kennilegt myndmál; um leið og hann lýsir aðdraganda að dauða kvennanna
tveggja bregður hann upp fœðingarmynd þar sem húsið er persónugert sem
fæðandi vera sem brýst um í fœðitigarhríðunum og fœðir áður en yfir lýkur
konurnar tvær (tvíbura?) sem síðan - eftir merkilegan milliþátt sem komið
verður að síðar - deyja drottni sínum.
í þessari táknrænu lýsingu er persónugerving hússins og húsmunanna
allsráðandi:
TMM 2000:3
malogmenning.is
31