Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 54

MALAN MARNERSDÚTTIR
rithöfundum ásamt klassískum skáldskap og alþýðuskáldskap í sam-
hengi við menningar- og félagssögulega þróun.
Dansk Litteraturhistorie 1984-1985 innan á hlífðarkápu bd. 1-9
Markmiðið er enn sem fyrr að fjalla um danskar bókmenntir, þær eru ekki
fyrst og fremst menningararfur heldur á að lesa þær upp á nýtt. Það sem er
nýtt í þessari bókmenntasögu er að umfjöllunin á að tengja skáldskapinn
framförum á menningarsviði og félagslegri þróun í samfélaginu.
Hvaða áhrif hefur þetta haft á stöðu Williams Heinesen í danskri bók-
menntasögu?
I fýrsta lagi:
Kom Jorgen-Frantz Jacobsen (1900-38) á sínum stutta skáldskap-
arferli færeyskri menningu inn í danskar bókmenntir við hlið Willi-
ams Heinesen. Bd. 7, bls. 433.
Það er ekki færeyskur skáldskapur heldur færeysk menning sem kemur inn í
danskan skáldskap með Jorgen-Frantz Jacobsen og William Heinesen. Með
þessum orðum er kannski verið að viðurkenna að skáldskapur þeirra er fær-
eyskur. Færeyska menningin sem bækurnar eru sprottnar úr er það sem
dönskum bókmenntafræðingum finnst áhugaverðast.
Undir fyrirsögninni „Náttúra og húmanismi" (bd.7, bls. 252) skipar Ib
Bondebjerg William Heinesen á bekk með Paul la Cour, þar eð þeir koma úr
öðru umhverfi en hinir rithöfundarnir á 3. áratugnum sem flest allir komu
úr borgum.
Baksvið William Heinesens er færeyska samfélagið sem efnahagslega
og félagslega er vanþróað. Náttúran og einkenni gamla bænda- og
fiskimannasamfélagsins setja svip sinn á skáldverk hans. Paul la Cour
tengist smáborgaraumhverfi á Suður-Sjálandi og hann lýsir því sjálf-
ur hvernig fjárhagsvandamál fjölskyldu hans og ótímabær föður-
missir mótar barnæsku hans (bls. 252).
Hér er fleira sem veita mætti athygli.
Það er vafalaust rétt að Færeyjar voru samfélagslega og félagslega langt á
eftir Danmörku í byrjun 20. aldar en á 3. áratugnum voru þær ekki gamalt
bænda- eða fiskimannasamfélag. Öðru nær: Færeyjar voru einmitt orðnar
nýtt fisldmanna- og bændasamfélag. Samanburðurinn við Paul la Cour
stenst líka illa. Þarna má lesa að William Heinesen kom frá Færeyjum og Paul
la Cour frá Suður-Sjálandi. En stéttarstaða Williams er ekki nefnd einu orði.
Frá færeysku sjónarmiði kom William Heinesen úr borgarastétt eða háborg-
52
malogmenning.is
TMM 2000:3