Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 130

RITDÓMAR
Grátt skeggið,
augun sem sjá
ekki lengur -
sjá samt
Sum bestu ljóða Hugarfjallsins eru torræð,
jafhvel hrollvekjandi öðrum þræði, en
aðdráttarafl þeirra verður fyrir bragðið
þeim mun meira, snilld þeirra felst í
tilþrifamiklu myndmáli og stílbrögðum.
Hér á ég við ljóð á borð við „Grös, myrkur
og þoka“ og „Morgunljóð“, svo nefhd séu
dæmi um þessa tegund óræðra ljóða. I
fyrrnefnda ljóðinu situr ljóðmælandi á
bekk við stíg nokkurn sem „hlykkjast / í
þokunni / einsog biksvört / en góðlynd
naðra“. Grösin vaxa fyrir augu hans „og
byrgja sýn / ásamt þoku / og myrkri". Og
síðan kemur þessi magnaði endir:
Réttið mér
ljáinn, þennan
sem glampar,
skárar þoku og
myrkur, fellir
augngrös
Þið sem lesið
blindraletur
í síðarnefhda ljóðinu er lýst baráttu
myrkurs og ljóss. „Við sem ætlum að
sigla / út úr myrkrinu / verðum að muna
eftir / ljósunum“. í ljóðinu kemur fram
að ekki er allt sem sýnist, vitinn í landi
reynist vera grýttur tangi og það eru
steinar sem lýsa en ekki perur. Þegar
bátum er róið í land „þá sekkur landið“.
Þetta ljóð er torrætt og geymir ýmsar
þversagnir og furður sem ekkert
áhlaupaverk er að túlka en ljóðið er
áleitinn skáldskapur einmitt vegna þess.
Hugarfjall Gyrðis Elíassonar er marg-
slungið og efnismikið verk. I sem stystu
máli fjallar bókin um þær byrðar sem lífið
leggur manninum á herðar, um þann
krókótta stíg sem hggur upp hugarfjallið,
alla leið til himins. Þessu er ágædega lýst í
ljóðinu „Og allt mitt geð“ sem er vísun í
Passíusálma Hallgríms Péturssonar. Fyrri
hluta ljóðlínunnar vantar reyndar, „upp
upp mín sál", en lesandanum er látið eftir
að fýlla í eyðurnar og Gyrðir hjálpar aðeins
til, þvi síðasta orð ljóðsins er „upp“.
Hugarfjallið er sem sé ekki eingöngu
dýrðaróður til lífsins, en skáldið glímir af
einlægni við yrkisefni sín sem snerta
bæði dekkri og ljósari hliðar tilverunnar.
Útkoman er sönn bók. Gyrðir sýnir á
ótvíræðan hátt hvers hann er megnugur í
bestu ljóðum bókarinnar. Niðurstaðan
er heilsteypt verk fullþroska skálds.
Guðbjörn Sigurmundsson
Höfundar efnis
Anna Heiða Pálsdóttir, f. 1956: barnabóka-
höfundur og M.A. í íslenskum bókmenntum
{Galdrastafir oggræn augu, 1999)
Árni Bergmann, f. 1935: rithöfundur (Sœgreifi deyr,
1999)
Berglind Steinsdóttir, f. 1965: íslenskufræðingur,
menningarfulltúi Hafnafjarðarbæjar
Guðbjörn Sigurmundsson, f. 1958: íslenskukenn-
ari við Menntaskólann í Kópavogi
Gyrðir Elíasson, f. 1961: rithöfúndur (Gula húsið,
2000)
Halla Kjartansdóttir, f. 1959: M.A. í íslenskum bók-
menntum (Trú í sögum, 1999)
John Haines f. 1924: bandarískt ljóðskáld (Winter
News, 1966)
William Heinsen (1900-1991): færeyskur rithöf-
undur, myndlistarmaður og tónskáld.
Oddvör Johansen: færeysk fræðikona og rithöfundur
Ingibjörg Johannessen: skjalaþýðandi
Kristín Viðarsdóttir, f. 1960: bókmenntaffæðingur,
starfar á Borgarbókasafni Reykjavíkur.
Malan Marnersdóttir: bókmenntaffæðingur, rektor
Fróðskaparseturs Færeyja.
Christian Matras (1900-1988): færeyskt ljóðskáld og
málffæðingur (Séð og munað, Þorgeir Þorgeirson
þýddi)
Pétur Gunnarsson, f. 1947: rithöfundur (Heimkoma,
1997)
Soffia Auður Birgisdóttir, f. 1959: bókmenntafræð-
ingur
Úlfar Þormóðsson, f. 1944: skáldsagnahöfundur,
heimildaritahöfundur
Þorgeir Þorgeirson, f. 1933: rithöfúndur (Sýnataka af
samfélagi, 2000)
128
malogmenning.is
TMM 2000:3