Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 34

SOFFÍA AUÐUR BIRGISDÓTTIR
Og þetta skáldaða hús hélt áfram að spúa innyflum sínum - hefil-
spónum og tréflísum, ösku og bréfarusli, en þó einkum fatnaði. Votar
rýjur og klútar, léreftsræmur og bendlar slógust um andlit björgunar-
fólks og áhorfenda. Já, hinar fátæklegu pjönkur og pinklar gömlu
saumakvennanna voru gripin óstjórnlegri bræði og gengu berserks-
gang. Stagbætt yfirsæng kom þjótandi, vitstola eins og aðrir húsmun-
ir, hún hegðaði sér eins og villidýr og sló gamlan sjómann í gólfið áður
en hún hnipraði sig með ekkaþrungnum ástríðuofsa að bíslagi ljós-
móðurinnar, frú Nillegaards.
Allt var þetta í sjálfu sér nógu hörmulegt, en þó tók fyrst í hnúkana
þegar hið jarðþunga og ófrýnilega þakbákn varð snögglega gripið
nýjum órum og lyfti sér upp af jörðinni, sleit sig ff á veggnum og fór að
steypa sér kollhnís á báða bóga, og hóstaði jafhffamt upp mold og
sandi með myrku og hroðalegu kokhljóði. Fólk flúði í skelfingu und-
an þessu viðsjála skrímsli, sem í þokkabót var nú einnig farið að gefa
ffá sér kveinstafi og sársaukavein eins og heilt fávitahæli í uppnámi.
Þessi hjartaskerandi óhljóð stöfuðu af trjáberkinum, sem var negldur
á timbrið og nú tók að ýlffa og skella tönnum af óhemjuskap, þegar
aldagömlu fargi torfusneplanna var af honum létt. Loks rifnaði þakið
effir endilöngum mæninum og skiptist í tvo hluta, sem börðust inn-
byrðis af mikilli heift unz þeir sundruðust báðir á klöppunum. (10)
Það er engin tilviljun að yfirsængin hnipri „sig með ekkaþrungnum ástríðu-
ofsa að bíslagi ljósmóðurinnar, frú Nillegaards“. Það er einmitt nefnd ljós-
móðir sem, ásamt Rósu Janniksen, tekur á móti Þöngla-Önnu:
[... ] sem var komin að niðurlotum, og hún sjálf hafin á loft og borin
út á götuna; en þá sortnaði henni fyrir augum og hún vissi ekki af sér
fyrr en hún lá hálfnakin á rúmbálki í eldhúsi Rósu Janniksens, grann-
konu sinnar. Eldhúsið var fullt af gufu, hringirnir á eldavélinni voru
rauðglóandi, og Smiðs-Rósa og ffú Nillegaard ljósmóðir voru önnum
kafnar með þvottaskál, sápu og bursta. [...]— Hana, þá er því versta
lokið! heyrði hún Ijósmóðurina segja, eins og um fæðingu væri að
ræða: Nú er hún hrein! Nú er það bara sárið á naflanum, og það þarf
græðismyrsl.“ (14-15)
Hér er ýmislegt sem byggir undir þá fæðingarmynd sem söguhöfundur hóf
með lýsingu á átökum húss og óveðurs og hnykkt á samlíkingunni í lokin
með því að ræða um naflasár Önnu. Hún er sem nýfætt reifabarn í höndum
ljósmóðurinnar og Rósu. En þessi „fæðing“ er þó aðeins forleikur að enda-
lokum Þöngla-Önnu því hún, eins og Símons-Anna, deyr stuttu eftir þessa
sérkennilegu „tvíburafæðingu“.
í myndmáls- og táknheimi sögunnar verður dauði þeirra stallsystra þó
aðeins skilinn sem endurfœðing og því er jafhframt lætt að lesandanum að
32
malogmenning.is
TMM 2000:3