Tímarit Máls og menningar - 01.09.2000, Blaðsíða 116

RITDÓMAR
ofhlaðin, ómarkviss og reikandi eins og
Saga sjálf. Og lesandi kemst ekki hjá því
að fá á tilfmninguna að höfundi liggi
ekkert nýtt á hjarta heldur hafi hann ein-
faldlega ákveðið að endurvinna fyrri bók
sína, rétt eins og Saga virðist ætla sér að
gera í lok Ljúlí Ijúlí.
Þessi endurritun er ekki eingöngu
fólgin í stíl og hugmyndum heldur eru
sumir kaflarnir beinlínis orðrétt endur-
teknir og sömu nöfnin á persónunum
stinga upp kolli. Hvað höfundi gengur til
með þessu skal ósagt látið. Þetta er
kannski bara skemmtilegur leikur en les-
andi kemst ekki hjá því að taka eftir að
rödd höfundar hefur breyst, hún er
dekkri, stirðari og hásari og virkar ekki
eins öguð og íyrr.
Halla Kjartansdóttir
Ekki er allt gull sem glóir
Didda: Gullið í höjðinu. Skáldsaga.
Forlagið 1999.159 bls.
Gullið í höfðinu er þriðja skáldverk Diddu
(Sigurlaugar Jónsdóttur), áður hafa kom-
ið út ljóðabókin Lastafans og lausar
skrúfur (1995) og Erta, skáldsaga í dag-
bókarformi (1997). Með íyrstu bókinni
kvað Didda sér hljóðs með eftirtektar-
verðum hætti; ljóð hennar þóttu áhrifa-
mikil og sterk þrátt fyrir ógnvekjandi
innihald og framsetningu. Það var
kannski öðru fremur efni og efnistök
Diddu sem sættu tíðindum: berorðar,
gróteskar lýsingar hennar á kynlífi og
ofbeldi, mannlegri niðurlægingu og sárs-
auka, oftast sett ffam á einkar kaldhamr-
aðan hátt, boðuðu nýja strauma í
íslenskum samtímabókmenntum eins og
gengið hefur eftir í verkum ýmissa fleiri
nýliða á skáldabekk. Erta samanstendur
af árslangri dagbók samnefndar persónu
sem lætur flest það flakka sem hún kærir
sig um og hér er það sem áður bersögli um
kynlíf og annarlega hegðun sem setur
svip sinn á texta Diddu.
í nýju skáldsögunni er sögð saga
Kötlu sem er kynnt fýrir okkur á bókar-
kápu á eftirfarandi hátt:
Kada er vistmaður á geðdeild. Hún
hefur ekki sagt orð í langan tíma. Hér
fær hún hins vegar málið og segir okk-
ur sína merkilegu sögu. Þar verður
hún að treysta á gullið í höfðinu.
/... / Didda opnar lesandanum sýn
inn í heim geðveikra og hlífir engum í
ógleymanlegri ffásögn af ungri mál-
lausri konu. (Baksíða bókarkápu.)
Margt er forvitnilegt í þessum texta og
ýmsar spurningar kvikna hjá væntanleg-
um lesanda bókarinnar: Af hverju hefur
Katla ekki sagt orð í langan tíma? Og hver
er hennar merkilega saga? Geymum þær
spurningar um sinn.
Hetjusaga?
Gullið íhöfðinu ber undirtitilinn „Hetju-
saga“ sem að sjálfsögðu hefur á sér
írónískan blæ eins og raunin er einnig
um aðra og mun ffægari skáldsögu sem
ber þennan sama undirtitil. Fátt er hægt
að finna sameiginlegt með þeim Bjarti í
Sumarhúsum og Ködu, ungu konunni
sem er „hetja" Gullsins í höfðinu, nema
ef vera skyldi að bæði eru þau fremur
andhetjur en hetjur ef mælt er á þekktan
skala bókmenntalegra hetjudáða. Slíkt
andhetjulegt „eðli“ Kötlu er margítrekað
í fyrsta kafla bókarinnar sem hefst á
sjálfslýsingu: „Ég er örvhent, rauðhærð
og með gleraugu. Ég er fjarsýn... „ (5). Að
vera rauðhærður í skáldsögu er yfirleitt
ávísun á það að vera öðruvísi, utangarðs
og öðrum illskiljanlegur (áhrifin marg-
faldast líklega þegar viðkomandi er einnig
með gleraugu og örvhentur!).
Annarleiki Ködu (í tvöfaldri merk-
114
malogmenning.is
TMM 2000:3