Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Síða 30

VILHJÁLMUR ÁRNASON
boðar og breytast þar með innra. Sannleikurinn býr ekki í manni sjálfum og
maður getur því ekki sjálfur komið breytingunni á. „Ég er vegurinn sann-
leikurinn og lífið“, sagði Kristur, og þess vegna getur breytingin einungis
orðið í krafti trúarinnar. Hún gerist með því að einstaklingurinn verður á
óskiljanlegan hátt samtímis Kristi. Með því að lifa „í Kristí krafti“ meðtekur
hann hjálpræði trúarinnar og sameinar hið eilífa hinu stundlega. Og með því
að verða samtímis Kristi verður hann samtímis sjálfum sér, algjörlega „nær-
verandi“ á hverri stund, og uppskeran er kærleiksrík gleði. Kierkegaard lýsir
henni í ritgerð um liljuna á vellinum og fuglinn í himninum:
Hvað er gleði eða það að vera glaður? Það er í sannleika að vera nær-
verandi sjálfum sér; en að vera í sannleika sjálfum sér nærverandi, það
er þetta „í dag“, þetta að vera í dag, í sannleika að vera í dag.... Ólukk-
ans morgundagurinn er ekki til fýrir þér. Gleðin er nútíðin með allri
áherslu á: hinn núlíðandi tíma.35
„Hafið ekki áhyggjur“ segir í ritningartextanum sem Kierkegaard leggur
hér út af. Angistin og örvæntingin sem ógna mönnum birtist einmitt hvað
oftast í áhyggjum, sektarkennd yfir hinu liðnu og kvíða fyrir hinu ókomna.
Sá áhyggjufulli getur ekki lifað „í dag“ því að hugur hans flöktir stöðugt af
einu áhyggjuefni yfir á annað og nær ekki að staðnæmast í núinu. 1 reynd er
slíkt hugarvíl trúleysi því að það felur í sér höfnun á þeim möguleika að Guð
fyrirgefi syndir okkar og beri með okkur byrðar morgundagsins. Og sá sem
dvelur í áhyggjum sínum er líka ófær um að sýna kærleika því að kær-
leikskrafan krefst þess að maður sé reiðubúinn á hverri stund að rétta náung-
anum hjálparhönd. Að vera reiðubúinn vísar hér í afstöðu, vitundarástand
og verksvilja sem er einungis hægt að byggja upp í krafti trúarinnar. Og ná-
ungakærleikur er prófsteinn á kristna trú.36 Hann birtist í breytni sem lýtur
lögmálum kærleikans. Kærleiksverk eru ekki gustukaverk eða góðverk, líkt
og þegar við réttum ölmusu að beiningamanni. Kærleikslögmálið í allri
hjálparlist er að gera hinum nauðstadda kleift að öðlast sjálfstæði án þess að
hann eigi hjálparanum skuld að gjalda. Sé sá síðarnefndi sannur samverka-
maður Guðs þá hverfur hann bak við kærleiksverkið og leitar ekki síns eigin.
Markmiðið er að hjálpa hinum nauðstadda að verða það sem hann er og í því
verkefni getur enginn annar verið meira en auðmjúk ljósmóðir:
Til þess að manni geti í raun heppnast að hjálpa annarri manneskju
að komast úr einum stað á annan, þá verður maður sérstaklega að
hyggja að því hvar hún er stödd og byrja þar. Þetta er leyndardómur-
inn að baki allri hjálparlist. Hver sá sem ekki veit þetta er haldinn
28
malogmenning.is
TMM 2000:4