Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Qupperneq 92

Eysteinn Þorvaldsson
Skuggar okkar
Tími og fallvelti í ljóðum Stefáns Harðar Grímssonar
hvað sem þú ert -
og hvar sem þú ert ertu margt
Eitt þekktasta ljóð Stefáns Harðar Grímssonar er „Bifreiðin sem hemlar hjá
rjóðrinu“. Það er ort 1949 og birtist í Tímariti Máls og menningar sama ár og
síðar í Svartálfadansi 1951.1 Þar greinir frá glaðværu fólki sem fer í skemmti-
ferð til að njóta náttúrunnar, hlæja í skóginum og horfa á fossinn. Þetta er
auðvitað ungt fólk en blóð þess er gamalt.
Við sem erum hingað komin
til að laugast fossúða
við erum ekki hrein
það er gamalt blóð okkar
Mitt í glaðværðinni í faðmi náttúrunnar beinir ljóðmælandi sjónum til for-
tíðar þegar hér reikaði örbirgðarfólk, en blóð okkar er ffá því runnið. Tærðir
menn og bleikar konur eru skuggar okkar og ljóðinu lýkur með þeirri
áminningu endurtekinni:
þau eru skuggar okkar
þau eru skuggar okkar.
Við erum minnt á fortíðina sem er hluti af okkur: „einu sinni var / enginn
vegur“ þar sem við nú brunum á bílpöddunni. Nútíð og fortíð mætast í okk-
ur og minna sífellt hvor á aðra.
Þetta tvísæi er víðar að finna í ljóðum Stefáns Harðar. Það má m.a. sjá í
ljóðum hans um eyðingu náttúruverðmæta. Þar gefur sýn til óspilltrar nátt-
úru í fortíðinni en jafnframt beinast sjónir að dapurlegum samtíðarmynd-
um af sömu slóðum. í „Þögnuðuholtum" (1987) göngum við núna berar
klappir,urðirogblásnamelaenfáumíljóðinuvitneskjuum„[...] fuglasöng
/ horfna stíga meðal ljósra / birkistofna í liðnum ilmi / skógar sem féll“. í
sömu átt er horft í ljóðinu „Árablöð“ (1989). Þar erum við stödd á þyrrk-
90
malogmenning.is
TMM 2000:4