Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 27

22
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Mótun skólastarfs
Tengd þessu er sú staðreynd sem kemur fram
í samningi kennara fyrir tímabilið 2005–2007
að sá vikulegi tími sem skólastjóri má binda af
starfstíma kennara utan kennslustunda er styttur
úr 9,14 klst í 4,14 klst. Margir kennarar litu svo
á að aukningin sem varð í samningnum 2001
hefði leitt til þess að þeim viðfangsefnum sem
stjórnendur áttu frumkvæði að hefði fjölgað á
kostnað þeirra viðfangsefna sem kennarar kusu
sjálfir að sinna. Með öðrum orðum hefði þetta
ákvæði skert þann tíma sem þeir höfðu áður
til að sinna því sem þeir töldu veigamest og
þar með faglegt sjálfstæði þeirra. Hagsmunir
skólans í heild hefðu verið settir ofar en
hagsmunir einstakra kennara og ábyrgð þeirra
á þeim nemendum sem þeir kenna.
Þessi atriði geta að vissu marki skýrt
niðurstöður þessarar rannsóknar. Það er
aðkallandi viðfangsefni að efla samvinnu innan
grunnskólans með það að markmiði að veita
kennurum meiri hlutdeild í mótun skólastarfs
svo að þeir finni að þeir séu raunverulegir
gerendur í þeirri mótun og skynji þannig
ábyrgð sína. Þetta atriði er ein meginforsenda
þess að nálgast megi hugmyndina um
sjálfsstjórnun skóla, sem byggist á hugmyndum
um heimastjórnun þar sem vald og ábyrgð er
færð sem næst vettvangi, (sjá t.d. Caldwell
og Spinks, 1998, 1992; Dalin 1993; Fullan,
2001; Hargreaves, 1994; Senge 1990) en líta
má svo á að það atriði hafi verið veigamikill
þáttur í grunnskólalögunum frá 1995 og þeim
stefnumörkunarplöggum sem þeim fylgdu. En
eins og Lindelow o.fl. (1989) draga fram er
almenn þátttaka í öllum meginákvörðunum
lykilatriði í farsælli stjórnun skóla sem byggist
á valddreifingu og sjálfstæði starfsmanna. Sé
slíkt samstarf ekki fyrir hendi er hætt við að
kennarar samsami sig ekki skólanum nægilega
og það getur dregið úr starfsánægju og skapað
neikvæðan starfsanda.
Abstract
The governance of basic schools (age 6-16) in
Iceland was transferred from the state to the
municipalities in 1995. This Act was in line
with the decentralization policy presented in the
report Nefnd um mótun menntastefnu [Report
on the Forming of Education Policy] (1994).
In 2001, a study was conducted regarding the
views of basic school principals towards this
change, as well as changes that followed in
their working environment. This study revealed
great satisfaction among school principals.
Another study was conducted in 2003 in four
basic schools in different parts of the country.
In this study, the views of principals, teachers
and parent representatives were examined
concerning changes that ensued from the
transfer from state to municipal control.
Generally, the findings showed satisfaction
with this new environment. In the two schools
that belong to large municipalities with well
equipped central offices, however, teachers,
were concerned about the interference of their
governing bodies as well as their limited
influence on the management and operation
of their schools. Consequently, a third study
was conducted in order to further examine the
views of teachers. A questionnaire was sent to a
random sample of basic school teachers during
the spring of 2005. The findings suggest that
the teachers perceive a considerable difference
between the professional independence of
schools and their professional independence as
teachers. The study also suggests that teachers
want to have more influence upon decisions
in key areas in their schools. Furthermore,
the teachers claim an increase in pressure on
them as teachers, from parents, principals and
governing bodies.