Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 37

32
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Áhrif fræðslu á viðhorf kennara til sam- og tvíkynhneigðra
hann sendi áfram til allra kennara skólans. Þar
var kennurum þökkuð þátttaka í rannsókninni
en jafnframt ítrekað að ef einhverjir ættu
eftir að svara spurningalistunum gætu þeir
enn gert það. Sama fyrirkomulag var notað
þegar þátttakendur í samanburðarhópnum voru
beðnir um að svara spurningalistunum aftur í
byrjun apríl 2005. Á sama tíma veitti sjálfstætt
starfandi sérfræðingur í hinsegin fræðum
kennurum í tilraunahópnum fræðslu um sam-
og tvíkynhneigð. Strax að lokinni fræðslunni
svöruðu þátttakendur spurningalistunum aftur.
Fræðslan
Fræðslan byggðist á efni sem Butler (1999)
þróaði fyrir kennaranema og notaði til að meta
áhrif fræðslu á viðhorf þeirra. Fræðslan fólst
bæði í fyrirlestrum og umræðu sem auka áttu
þekkingu þátttakenda á sam- og tvíkynhneigð.
Rannsakendur fengu aðgang að fræðsluefni
Butler og var efnið þýtt yfir á íslensku, auk
þess sem bætt var við efni sem tengdist
íslenskum aðstæðum, s.s., Aðalnámskrá grunn-
skóla (1999) og siðareglum kennara (Kennara-
samband Íslands, 2002). Einnig var farið í
sögu samkynhneigðra á Íslandi og þróun
lagasetningar.
Fræðslan var í formi tveggja tíma fyrirlesturs
og umræðna í 45 mínútur á eftir þar sem færi
gafst á að spyrja út í efnið og ræða það. Í
fræðslunni voru eftirfarandi atriði tekin til
umfjöllunar:
1. Áhrif á nútímaviðhorf til sam- og tvíkyn-
hneigðra; a) sagan og tíðarandinn, b)
breytingar á íslenskum lögum, c) saman-
burður við aðrar þjóðir.
2. Hvað er kynhneigð og hvernig er hún
metin?
3. Skilgreiningar á hugtökum; a) er sam- og
tvíkynhneigð val eða hneigð? b) kynhegðun
og kynhneigðarímynd, c) kynhneigðarhroki
(homophobia), d) gagnkynhneigðarremba
(heterosexism).
4. Samkynhneigt ungt fólk; a) áhættuþættir, t.d.
erfiðleikar í skóla, þunglyndi og sjálfsvíg,
b) námskrá og siðareglur á Íslandi.
Niðurstöður
Markmið rannsóknarinnar var að prófa hvort
skipulögð fræðsla um sam- og tvíkynhneigð
leiddi til jákvæðari viðhorfa kennara til sam-
og tvíkynhneigðar. Til þess að meta áhrif
fræðslu á viðhorf var boðið upp á skipulagða
fræðslu í einum skóla og tveir skólar voru
notaðir til samanburðar. Þar sem ætlunin var
að meta hvern þátttakanda tvisvar og þannig
meta breytingar í svörum einstaklinga yfir tíma
reyndist nauðsynlegt að merkja svarlistana á
einhvern hátt. Þar sem mælingar á viðhorfum
eru oft og tíðum viðkvæmar fyrir fólk var
nauðsynlegt að lofa nafnleynd. Þátttakendur
völdu sér því leyninafn sem þeir áttu að merkja
svarblöðin með. Þessi aðferð bar ekki góðan
árangur. Margir þátttakendur gleymdu þeim
leyninöfnum sem þeir höfðu valið sér og því
var einungis mögulegt að para saman svör 19
þátttakenda.
Fyrst var áreiðanleiki þýddu kvarðanna sem
notaðir voru metinn með Cronbachs alpha
við fyrri fyrirlögn (N=137) til að fá einhverja
hugmynd um gæði þeirra hérlendis. Áreiðanleiki
þeirra fjögurra kvarða sem notaðir voru í
rannsókninni reyndist vera á bilinu 0,67–0,92.
Eru þetta mjög svipaðar niðurstöður og fengust
með upprunalegu matslistana í rannsókn Butler
(1999). Áreiðanleiki listans sem metur sértæk
viðhorf kennara reyndist vera aðeins minni
hérlendis (0,67) en í Bandaríkjunum (0,72)
en áreiðanleiki mats á þekkingu (0,83) og
framtíðarhegðun (0,85) reyndist meiri hér-
lendis en erlendis (0,67 og 0,74).
Í töflu 1 má sjá meðaltöl samanburðar-
og tilraunahóps við forprófunina og í lok
fræðslunnar fyrir alla spurningalistana sem
notaðir voru til að meta þekkingu, viðhorf
og framtíðarhegðun. Fyrst var kannað hvaða
breytingar urðu á tilraunahópnum sem fékk
fræðsluna með því að reikna áhrifsstærðir
(effect size). Þetta var gert með því að draga
meðaltal úr prófuninni eftir fræðsluna frá
meðaltali úr prófuninni fyrir fræðsluna, síðan
var deilt með samsettu staðalfráviki beggja
prófana. Á þennan hátt fékkst staðlaður
mælikvarði á muninn á milli þessara tveggja