Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 88

83
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Við vildum byrja á að spyrja þig, Gerður,
um mikilvægi rannsókna í menntamálum
yfirleitt.
Það er geysilega mikilvægt að skapa nýja
þekkingu á menntamálunum til að skilja þau
betur, átta sig á þróuninni og geta sett hana í
víðara samhengi. Ákvarðanir í menntamálum,
eins og í öðrum málaflokkum, þarf að taka
á grunni upplýsinga og þekkingar, eftir því
sem framast er unnt, til viðbótar við innsæi
og reynslu. Einkum þess vegna finnst mér
rannsóknir og hvers konar gagnaöflun á sviði
menntamála mjög mikilvæg. Mér finnst skipta
höfuðmáli að fólk þekki stöðu mála í þeim
málaflokki sem unnið er í. Á hinn bóginn má
ekki falla í þá gryfju að ekki megi hreyfa sig
í menntamálum án þess að rannsaka hlutina
fyrst, þá yrði lítið gert.
Ég byrjaði strax á því, þegar Fræðslumiðstöð
var stofnuð síðsumars árið 1996, að setja á
laggirnar það sem við kölluðum Þróunarsvið.
Meginverkefni þess var að safna upplýsingum
um grunnskólana í Reykjavík til að sjá þróunina
og byggja ákvarðanir um frekari þróun á
grunni upplýsinga, svo sem unnt væri. Á þeim
tíma var lítið til af tölfræðilegum upplýsingum
um grunnskólastarf, en það hefur gjörbreyst
á síðustu 10 árum, m.a. hjá Hagstofunni. Við
fengum öflugan stjórnanda á Þróunarsviðið,
dr. Guðbjörgu Andreu Jónsdóttur, sem stýrði
þarna mikilli gagnaöflun og úrvinnslu. Þegar
spáð er um framtíðina er mikilvægt að lesa í
fortíðina – og svo nútímann auðvitað. Þetta
höfum við reynt að gera undanfarin 10 ár í
Reykjavík og nú fer fram fjölþætt gagnaöflun
og greining í Gagnadeild Menntasviðs.
Þú ert að tala um menntamál byggð á
rannsóknum, „evidence based practice“?
Já, einmitt, í stjórnunarfræðunum hefur verið
áhersla á „evidence based decision making“
og nú er gjarnan talað um að ákvarðanir
skuli byggðar á þekkingu (e. knowledge based
decision making). Þá er átt við að tengja saman
gögn, innsæi og reynslu svo úr verði ný þekking.
Áður fyrr þótti sjálfsagt að byggja ákvarðanir
fyrst og fremst á reynslu og tilfinningu, bæði
í skólunum og við stefnumótun menntamála
almennt.
MEIRA EN AÐ SEGJA ÞAÐ
Hvers konar gagnaöflun hafið þið verið
með?
Það má skipta gagnaöflun okkar í nokkra
meginflokka. Við höfum verið með kannanir
annað hvert ár um viðhorf foreldra, nemenda
og starfsmanna skólanna. Við söfnum
miklum tölfræðilegum gögnum um skólana
og skólastarfið og sjáum vel þróun mála frá
ýmsum sjónarhornum og birtist sumt af því
efni í ársskýrslum. Svo höfum við lagt áherslu
á að skoða tiltekin mál sem eru í umræðu eða
þykja kalla á aðgerðir og höfum bæði gert
það með umfangsmiklum rannsóknum, t.d. á
sérkennslu og tölvunotkun, eða aðeins sent eina
og eina spurningu til skólastjóranna, t.d. frá
fræðsluráði og síðar menntaráði, þegar aðilar
þar vildu fá vitneskju um eitthvað sérstakt. Auk
þess að fylgjast með námsframvindu nemenda
á samræmdum prófum höfum við verið með
reglubundnar skimanir í lestri og stærðfræði.
Loks hefur verið lögð áhersla á að halda til
haga gögnum sem safnað er á námsferðum til
annarra landa svo auðveldara sé að draga af
þessum ferðum lærdóm og bera okkur saman
við önnur lönd. Ekki er aðeins séð til þess að
öll þessi gögn séu aðgengileg heldur hefur
Fræðslumiðstöð og síðar Menntasvið gert sér
far um að nota þau með kerfisbundnum hætti.
Hvernig finnst þér hafa tekist að nýta þessi
miklu gögn?
Fyrsta skrefið, að safna gögnunum, er erfitt.
Það er álag á þá sem veita upplýsingarnar þegar
kannski hver könnunin rekur aðra. Það er líka
kúnst að orða spurningar svo upplýsingar fáist
um það sem leitað er að, hafa spurningar ekki
leiðandi o.s.frv.
Það er líka erfitt að greina niðurstöðurnar,
sjá hvað þær segja okkur. Þegar við t.d. lögðum
niðurstöður fyrir fræðsluráð varð oft mikil
umræða um hvernig bæri að túlka gögnin,
hvort greining okkar „væri örugglega rétt“ og
Viðtal við Gerði G. Óskarsdóttur