Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 95

90
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
Svo hefur mér einnig þótt gagnlegt að
vitna í þá niðurstöðu að breytileikinn milli
landa sé bara 10% af heildarbreytileikanum,
sem þýðir í raun að það er óverulegur munur
milli landanna samanborið við breytileikann
innan hvers lands. Þessu trúa menn ekki.
Yfirmenn menntamála í Kaupmannahöfn voru
í öngum sínum af því að Danmörk kom svo
illa út úr PISA, þegar aðilar frá höfuðborgum
Norðurlanda ræddu niðurstöðurnar nýlega, en
ég reyndi að benda þeim á þetta. Þeir virtust
ekki róast við það eða áttuðu sig kannski ekki á
hvað þetta þýddi. Menn rýndu bara í röðunina
og sáu að Danmörk var neðst Norðurlandanna
á listanum.
Það væri fáránlegt að túlka niðurstöður PISA
á þann hátt að Danmörk væri með lélega skóla,
af því þeir raðast neðst af Norðurlöndunum á
þessum lista. Þeir voru rétt um meðaltalið á
heildina litið. En meðallagið er bara flott þegar
svona lítill munur er á löndunum almennt.
Þetta hef ég lagt mig fram um að endurtaka
í fræðsluráði í hvert sinn sem niðurstöður
þessara alþjóðlegu prófa hafa verið til umræðu.
Menn horfa fram hjá því að það eru kannski
10 lönd sem ekki er marktækur munur á milli.
Menn átta sig ekki á þessu og horfa bara á röð
landanna. Það er mikill vandi að túlka gögn og
jafnvel fólk í yfirstjórn menntamála hefur ekki
nauðsynlega þjálfun til þess.
Það mætti telja upp mun fleiri dæmi um
nýtingu niðurstaðna úr þessari gagnaöflun.
SAMRÆMDU PRÓFIN
Snúum okkur næst að samræmdu prófunum
og nýtingu allra þeirra gagna sem þar er
safnað.
Ég er mjög hlynnt samræmdum prófum til
að sjá stöðu nemendahópsins almennt og til
þess að einstakir skólar geti séð stöðu sína
miðað við aðra og það sama á við um einstaka
nemendur. En mér finnst slæmt hvað þau hafa
verið bundin við ákveðið námsefni og þannig
stýrt skólastarfinu of mikið. Undanfarna áratugi
hafa þau ekki verið eins gagnleg í skólastarfi
og þau hefðu mátt vera.
Ég vona að þau þróist í það að verða
einstaklingsmiðuð eins og nýjar hugmyndir
um þau gera ráð fyrir. Júlíus K. Björnsson,
forstöðumaður Námsmatsstofnunar, hefur
lýst þessari sýn. Ég vil sjá slíka þróun í
grunnskólanum, enda er þetta greinilega
þróunin víða um lönd.
Framfarastuðlarnir hafa verið settir fram
til þess að hagnýta niðurstöður samræmdra
prófa. Er það gerlegt?
Já, þeir sýna framfarir nemenda og skólans
milli samræmdra prófa út frá stöðu nemandans í
viðkomandi árgangi. Þessi úrvinnsla fannst mér
mjög spennandi skref og gagnlegt að hagnýta
samræmd próf á þennan hátt. Ef skólar nýta
sér þennan framfarastuðul til að skipuleggja
nám nemenda eða endurskipuleggja starfið,
þá er það geysigott dæmi um hagnýtingu
rannsókna.
Það er mikil hvatning fyrir skóla að sjá hjá
sér háan framfarastuðul. En sumir skólar fá
til sín nemendur með mjög góðan bakgrunn
og framfarastuðull þeirra er ekki sérlega hár,
því nemendurnir voru góðir frá upphafi. Aðrir
fá nemendur með lélegri bakgrunn inn og
hafa því mikið svigrúm til framfara. Margir
eiga erfitt með að taka tillit til slíkra þátta við
mat á skólastarfi í einstökum skólum. Menn
hneigjast til þess að rýna aðeins í töfluna sem
sýnir meðaleinkunn í hverjum skóla og meta
skólastarfið út frá því. Fólk áttar sig ekki alltaf
á því hve bakgrunnurinn skiptir miklu máli.
Þetta er einmitt dæmi um mikilvægi þess að
vanda sig vel við túlkun á niðurstöðum. En ég
tel að þessi þróun, ef við kunnum að færa okkur
hana í nyt, geti orðið okkur afar gagnleg.
GAGNABANKI
Hvað finnst þér um þá hugmynd að
stofna einhvers konar gagnabanka í
menntamálum?
Mér líst vel á hana. Það er mikilvægt að
það verði til aðgengilegur gagnabanki fyrir
rannsakendur. Mér fannst svo sláandi, þegar ég
var í doktorsnáminu í Bandaríkjunum, að allir
Viðtal við Gerði G. Óskarsdóttur