Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 54

49
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
mjög skýrt í ljós að Ása hafði sterkustu stöðuna
meðal fótboltastelpna sem þóttu ráðandi meðal
stelpna innan bekkjarins. Í seinna tengslaritinu
fá þrír stigahæstu strákarnir 22 tilnefningar
samanlagt eða 41% allra tilnefninga á meðan
þrjár stigahæstu stelpurnar fá 15 stig eða 28%.
Því fá sex krakkar af 21 tæp 70% af öllum
tilnefningum bekkjarins. Það þýðir að einhverjir
aðrir standa höllum fæti og svo virðist sem fleiri
strákar geri það. Stigveldi drengjanna virðist
brattara með fámennum toppi og mörgum á
botninum. Enginn nemandi úr jaðarhópi var
meðal vinsælustu nemenda nema Sigga.
Fótboltastelpurnar voru ólíkar innbyrðis,
sameiginlegur áhugi þeirra var á fótboltanum
og að standa sig mjög vel í skólanum. Lára
umsjónarkennari lagði mikið upp úr nánum
tengslum við nemendur og bar mest traust
til Fjólu og Ásu af stelpunum og Valdimars
og Svans af strákunum. Það birtist m.a. í því
að hún fékk þessa nemendur til að taka þau
sem voru utanveltu inn í hópinn með það
að markmiði að reyna að byggja upp betri
bekkjaranda og fyrirbyggja einelti. Jaðarstelpur
sem mynduðu stærstan hluta jaðarhópsins áttu
það sameiginlegt að skilgreina sig í andstöðu
við íþróttahópana og þær virtust frekar vera
í átökum við kennara og foreldra og höfðu
því meiri löngun til að tjá sig um erfiðar
tilfinningar og neikvæða atburði í skólanum
og heima fyrir. Einnig mátti greina mun á
lífsviðhorfum, fatastíl og tónlistarsmekk, svo
eitthvað sé nefnt, þar sem jaðarstelpur fíluðu
„dekkri“ og rokkaðri hluti. Því má segja að
veruháttur hópanna hafi verið ólíkur. Vert er að
taka fram að stéttarstaða var ekki skoðuð með
kerfisbundnum hætti en í viðtölunum kom fram
skýr menningarmunur sem birtist m.a. í því
hvað stelpunum fannst aðgreina þessa vinahópa,
svo sem áhugamál og menningarneysla, og
gerði það að verkum að þær töldu fótbolta-
stelpur óspennandi félagsskap. Meiri breidd var
í námsárangri nemenda innan jaðarhópsins og
einkunnir virtust ekki vera eins mikilvægar og
hjá fótboltastelpum og þær skilgreindu sig frá
námshegðun fótboltastelpna.
Í seinna viðtalinu við Ásu talaði hún um að
hún hefði mjög oft þurft að taka frumkvæðið
í hópavinnunni, sérstaklega ef engin önnur af
fótboltastelpunum var með henni í hóp, því
það þurfti yfirleitt að reka strákana og stelpur
í jaðarhópi áfram. Þetta kom einnig fram hjá
Fjólu og Brynju. Í þemaverkefni um Afríku
reyndu þær að hugsa um heildarmyndina
og reyndust vera eins konar verkstjórar á
meðan báðir strákarnir í hópnum höfðu
afmörkuð og sérhæfð verkefni. Aðrir strákar
virtust hafa fundið sér slík sérhæfð verkefni í
hópavinnunni sem sköpuðu þeim virðingarsess,
þ.e. voru skilgreind og vel sjáanleg. Í seinna
þemaverkefninu um borgarstjórnarkosningar,
sem ég varð vitni að, var bekknum skipt upp
í sex hópa sem hver um sig stofnaði framboð
með borgarstjóraefnum. Hóparnir völdu allir
stráka sem borgarstjóraefni en Lára umsjónar-
kennari afstýrði því með því að skikka einn
hópinn, sem í voru sjö stelpur og tveir strákar,
til að hafa stelpu í forsvari. Valdimar og
Svanur voru borgarstjóraefni fyrir sína flokka.
Valdimar vann svo kosningaslaginn.
Aðalstrákahópurinn var körfuboltastrákar-nir
með Valdimar og Svan í fararbroddi. Strákarnir
skiptust ekki með eins afgerandi hætti í
andstæðar fylkingar og stelpurnar. Simmi var
eini fasti karlkyns meðlimur jaðarhópsins úr L-
bekknum en þrír aðrir drengir tengdust hópnum
í frístundum eftir skóla. Simmi virtist vera
í mestri andstöðu við gildi skólans og var á
undanþágu frá skólasókn að hluta og vann þess
í stað á verkstæði. Geiri virtist hafa rými til að
tilheyra körfuboltahópnum í skólanum en eyða
talsvert miklum tíma með jaðarhópnum eftir
skóla. Slíkt svigrúm virtist ekki vera til staðar
meðal stelpnahópanna.
Þegar alhæft var um strákana í bekknum
var átt við fyrirferðarmestu körfuboltastrákana,
þá Valdimar og Svan, sem benti til að þeir
væru fyrirmyndir að „eðlilegri“ strákahegðun.
Aðrir voru jaðarsettir í umræðunni. Í hugum
kennaranna voru þeir „strákaleiðtogarnir“:
þeir unnu vel ... voru þægilegir ...
léttir og skemmtilegir og þeir voru
alltaf svona húmor og skemmtilegheit í
Námshegðun leiðtoga í unglingabekk