Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 34

29
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
sam- og tvíkynhneigð ungmenni eru líklegri
en gagnkynhneigðir unglingar til þess að reyna
að stytta sér aldur (Kourany, 1987; Remafedi,
French, Story, Resnick og Blum, 1998; Russell
og Joyner, 2001). Russell o.fl. (2001) benda á
að kennarar sem styðja sam- og tvíkynhneigða
nemendur sína og koma fram við þá án
fordóma gegna lykilhlutverki í að koma í veg
fyrir vandamál hjá þeim. Það undirstrikar
mikilvægi þess að kanna hvort fræðsla til
kennara skilar sér í jákvæðari viðhorfum,
auknu umburðarlyndi, opnari umræðu og betra
viðmóti gagnvart sam- og tvíkynhneigðum
nemendum.
Áhrif fræðslu á viðhorf
Samkvæmt Aðalnámskrá grunnskóla (1999)
ber kennurum að efla siðferðisvitund og ábyrga
hegðun nemenda og vera fyrirmyndir á þessu
sviði. Starfshættir grunnskólans skulu mótast af
gildum umburðarlyndis, þar sem virðing fyrir
einstaklingum og samábyrgð ríkir. Ljóst er því
að grunnskólinn á að vera fordómalaus staður.
Þetta kemur einnig fram í siðareglum kennara.
Þar er staðhæft að kennurum beri að hafa
jafnrétti allra nemenda að leiðarljósi. Hverjum
einstaklingi á að sýna virðingu, áhuga og
umhyggju (Kennarasamband Íslands, 2002).
Það á einnig við um sam- og tvíkynhneigða
nemendur en getur reynst kennurum erfitt þar
sem þeir búa í samfélagi sem einkennist af
fordómum og þekkingarleysi á lífi þessa hóps.
Í sígildum texta frá 1975 benda Fishbein og
Ajzen á að ein árangursríkasta leiðin til þess
að breyta viðhorfum er að koma með nýjar
upplýsingar sem vefengja þær hugmyndir sem
eru til staðar hjá fólki. En sýnt hefur verið
fram á að tengsl eru milli sértækra viðhorfa
og hegðunar (Ajzen, 1982, 2002). Neikvæð
viðhorf fólks til mismunandi þjóðfélagshópa
stafa oft af fáfræði og því að neikvæðum
staðalmyndum er viðhaldið (Eagly og Mladinic,
1989). Þetta á einnig við um neikvæð viðhorf
til sam- og tvíkynhneigðra (Altmeyer, 2001).
Það hefur sýnt sig að þeir sem hafa jákvæð
viðhorf til samkynhneigðra hafi meiri tengsl
við þann hóp en þeir sem hafa neikvæð viðhorf
(Liang og Alimo, 2005; Sears, 1992; Steffens
og Wagner, 2004). Þetta styður þær hugmyndir
að neikvæð viðhorf gagnvart samkyn-
hneigðum séu fordómar sem ekki byggjast
á eigin reynslu fólks af samkynhneigðum,
heldur staðalmyndum og ranghugmyndum.
Bandaríska sálfræðingafélagið hefur lagt
áherslu á að fræðsla um samkynhneigð sé
vænleg til árangurs í baráttunni við fordóma
(American Psychological Association, 2004).
Aukin þekking á sam- og tvíkynhneigð virðist
gegna lykilhlutverki og tengist jákvæðum
viðhorfum hjá almenningi (Österman og
Carpenlan, 2002).
Niðurstöður rannsókna benda eindregið til
þess að fræðsla dragi úr neikvæðum við-
horfum en það er ekki sama hvernig henni er
háttað (Butler, 1999; Christensen og Sorensen,
1994; Van de Ven, 1995; Walters, 1994).
Butler (1999) hefur hannað stutt námskeið
fyrir kennaranema sem tekur til þeirra þátta
sem talið er að mest áhrif hafi á fordóma og
viðhorf til sam- og tvíkynhneigðra. Við mat á
áhrifum fræðslunnar kom í ljós að viðhorf þeirra
þátttakenda sem fengu fræðslu voru jákvæðari
eftir fræðsluna og héldust þannig tveimur
mánuðum síðar. Viðhorf samanburðarhóps sem
fékk enga fræðslu breyttust ekkert á þessum
tíma. Þar sem nálgun Butlers er eina heildstæða
efnið ætlað kennurum eða kennaranemum sem
fannst, og það hefur gefið góða raun, var
svipaðri fræðslu beitt til að kanna hvort hafa
mætti áhrif á viðhorf íslenskra kennara til sam-
og tvíkynhneigðar.
Aðferð
Til að meta hvort fræðsla hefði áhrif á viðhorf
kennara til sam- og tvíkynhneigðar var notað
hálf-tilraunasnið þar sem viðhorf tilraunahóps
sem fékk fræðslu eru borin saman við viðhorf
samanburðarhóps eftir íhlutun. Fræðsluefni
frá Butler (1999) var þýtt og endurskoðað
og námskeið haldið fyrir kennara í einum
skóla sem hér nefnist tilraunahópur. Kennarar
í tveimur öðrum sambærilegum skólum fengu
enga fræðslu og mynduðu þeir samanburðar-
hóp. Ákveðið var að hafa samanburðarhóp
Áhrif fræðslu á viðhorf kennara til sam- og tvíkynhneigðra