Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2006, Blaðsíða 74

69
Tímarit um menntarannsóknir, 3. árgangur 2006
í 10. bekk lesa yfirleitt og það borið saman
við sömu spurningu árið 1993. Spurt var
hversu oft viðkomandi læsi ákveðnar tegundir
bóka og hversu oft þau ortu ljóð eða semdu
sögur. Svarmöguleikarnir voru sex: aldrei,
mjög sjaldan (1.- 2. á ári), stundum, einu sinni
til tvisvar í mánuði, einu sinni til tvisvar í viku,
nokkrum sinnum í viku (auk veit ekki/svarar
ekki). Í 3. töflu er einungis horft til þeirra sem
gerðu mest og minnst, þ.e. tveir fyrstu og tveir
síðustu svarmöguleikarnir eru sýndir. Gildin
fyrir miðsvarmöguleikana má finna með því að
skoða hvað vantar upp á 100%.
Ef litið er til mismunandi lesefnis í 3.
töflu vekur athygli hve fáir lesa þjóðsögur
og Íslendingasögur nú. Um 8% segjast lesa
Íslendingasögurnar. Þetta er veruleg breyting
frá því 1993, þá voru bæði færri sem lásu
aldrei eða mjög sjaldan Íslendingasögur (20%
þá en 92% nú) og þjóðsögur (29% þá og 83%
nú) og mun fleiri sem gerðu það vikulega,
einkum Íslendingasögurnar.
Nemar í 10. bekk lesa nú oftast í spennu-
bókum og fræðslubókum. Árið 1993 lásu þeir
einnig oftast í fræðslubókum. Samkvæmt Kí-
prófi er marktækur munur á milli mælinga 1993
og 2005 á lestri þjóðsagna, Íslendingasagna
og fræðslubóka, í öllum tilvikum hefur hann
minnkað.
Í 4. töflu má sjá að meðal þeirra sem
lesa aldrei eða mjög sjaldan eru drengir mun
fleiri en stúlkur í öllum bókaflokkum, nema
fræðslubókum. Taflan sýnir einnig að mun
fleiri, bæði stúlkur og drengir, lesa aldrei eða
mjög sjaldan bækur í öllum flokkum nú en árið
1993. Til samanburðar má minna á að enginn
nemandi sagðist aldrei fara á internetið 2005,
samanber 1. töflu.
Mjög margir af báðum kynjum lesa aldrei
eða mjög sjaldan þjóðsögur og Íslendingasögur
2005, sem er veruleg breyting frá 1993.
Sömuleiðis eru mun fleiri af báðum kynjum
sem ekki lesa fræðslubækur 2005, þó að það
sé sá bókaflokkur sem flestir drengjanna lesa
eitthvað.
3. rannóknarspurning: Bestu bækurnar og
eftirminnilegustu persónurnar
Þátttakendur voru beðnir um að nefna 3 bestu
bækurnar sém þeir hefðu lesið um ævina.
Margir titlar voru nefndir en langflestir nefndu
eftirfarandi bækur eða bókaflokka: Harry
Potter (40 tilnefningar), Hringadrottinssögu
(26) og Engla alheimsins (25). Grafarþögn
kom næst (8), síðan Eyðimerkurblómið (6) og
DaVincy lykillinn (6).
En hvaða bókarpersónur eru eftirminni-
legastar? Spurt var: hverjar eru þrjár eftirminni-
legustu bókarpersónurnar sem þú manst eftir.
Margar persónur voru nefndar en eftirfarandi
voru langvinsælastar: Harry Potter (43
tilnefningar), Páll í Englum alheimsins (18),
Fróði í Hringadrottinssögu (8) og Erlendur
lögga í bókum Arnalds Indriðasonar (7). Úr
fornsögunum voru eftirfarandi nefndir: Njáll,
Grettir, Gunnlaugur Ormstunga, Gunnar
á Hlíðarenda og Gísli Súrsson. Allir fengu
aðeins eina tilnefningu nema Gísli sem
Er „menningarlæsi“ ungs fólks að breytast?
4. tafla. Hlutföll beggja kynja í 10. bekk árið 2005 og 1993* sem aldrei eða mjög sjaldan lesa tiltekna
bókaflokka.
Drengir (%) Stúlkur (%)
Bókaflokkur 1993 2005 1993 2005
Spennusögur 12 57 11 26
Þjóðsögur 34 88 25 77
Íslendingasögur 25 94 15 89
Íslenskar skáldsögur 51 85 29 44
Erlendar skáldsögur 51 76 30 42
Fræðslubækur 15 51 18 54
* Sjá Guðný Guðbjörnsdóttir og Sergio Morra (1997).