Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Blaðsíða 99

99Skilningur framhaldsskólakennara á almennum námsmarkmiðum
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
hliðstæðum markmiðum sem hefðu almennara
gildi en greinabundin námsmarkmið.
sá eini sem bar því við að ekki væri tími til
að sinna þessum markmiðum var stærðfræði -
kennari sem sagði að kröfur um mikla yfirferð
efnisatriða stæðu gegn því að keppt væri að
almennum markmiðum. aðrir nefndu ekki að
þau tækju tíma frá yfirferð námsefnis, enda
töldu flestir sig vinna að þeim með því að kenna
námsgreinar sínar fremur en með því að gera
eitthvað til viðbótar við það. ef til vill má þó
skoða ummæli eins sögukennara sem undan -
tekningu frá þessu en í viðtali við hann komu
þessi orðaskipti fyrir:
Ég: Þegar þið skipuleggið kennslu í kjarna -
áföngum eða búið til valáfanga, horfið þið þá
á þennan lista?
kennari: nei.
Ég: nei?
kennari: Hann er bara að malla hérna sko (bendir
á höfuð sér) og síðan bara grípur maður
tækifærið þegar eitthvað kemur upp og vinnur
svo með: einhver er með for dóma út í Pólverja
og einhver er útblásinn af ísland-best-í-heimi
og svona, sko, og þá kannski tekur maður það
fyrir. en þetta er ekki skipulegt efni með ein -
hverjum kúrs, sko, sjálfstæði í vinnubrögðum
fimm mínútur, dómgreind korter (hlær). Það
þýðir ekkert að vera að hugsa um það.
Orðalagið „síðan bara grípur maður tækif ærið
þegar eitthvað kemur upp“ virtist fela í sér að
siðferðilegt uppeldi væri hluti af starfinu en
þennan hluta yrði að leika af fingrum fram því
ekki væri hægt að sjá fyrir hvenær tækifærin til
að hafa góð áhrif á nemendur kæmu upp.
kennslan var sem sagt skipulögð á forsendum
greinarinnar en innan þess skipulags gáfust
tækifæri til að þjóna almennum markmiðum og
það gat tekið tíma frá áætlaðri yfirferð.
einn stærðfræðikennari tæpti á þeim mögu -
leika að almenn markmið krefðust þess að
kennari gerði eitthvað annað en að kenna á
forsendum fagsins. Þetta kom upp þegar rætt
var um gagnrýna hugsun, sem er eitt af mark -
miðunum sem tilgreind eru í almennum hluta
Aðalnámskrár. Þessi kennari sagðist leggja
áherslu á að nemendur skildu að stærðfræðileg
líkön sem kæmu heim við veruleikann að
einhverju marki gerðu það ekki endilega að
öllu leyti og tók dæmi: „Þú getur búið til módel
yfir fólksfjölgun í heiminum og hvað ætlar þú
að láta það duga lengi? Ætlar þú að láta það
duga um aldur og ævi þangað til menn eru
farnir að standa á herðunum hver á öðrum?“
Hann bætti því svo við að e.t.v. væri meiningin
í almennum hluta Aðalnámskrár að öll fög ættu
að kenna gagnrýna hugsun um samfélagið, en
kvaðst sinna því lítt heldur leggja áherslu á
gagnrýna hugsun að svo miklu leyti sem hún
yrði kennd með því að kenna stærðfræði. Það
var eins og þessi viðmælandi minn teldi a.m.k.
mögulegt að almennu markmiðin í námskránni
fælu í sér kröfu um að stærðfræðikennarar gerðu
eitthvað annað en að einbeita sér að stærð -
fræðinni sem slíkri.
Viðmælendur mínir virtust hallir undir
hugmyndir af svipuðu tagi og ég eigna richard
s. Peters fremur en kenningar af því tagi sem
ég hef eftir John White. með þeim fáu undan -
tekningum sem nefndar hafa verið töluðu
kennararnir eins og þeir þjónuðu almennum
markmiðum með því einu að vinna að greina -
bundnum markmiðum og án þess að neinn tími
færi í það sérstaklega.
*
Það sjónarmið að námsgreinin væri í sjálfri sér
til þess fallin að þjóna almennum markmiðum
og kennari ynni að þeim með því einu að kenna
á forsendum greinarinnar kom skýrast fram í
máli sögukennaranna. einn mælti fyrir munn
þeirra allra þegar hann sagði: „stór hluti þeirra
er bara og hefur verið partur af góðri sögu -
kennslu.“ Hann virtist ekki telja ástæðu til að
víkja frá hefðbundnum áherslum í kennslu
vegna þessara almennu markmiða því þeim yrði
best náð með því að kenna sögu eins og hún
hefði verið kennd.
Þrír af stærðfræðikennurunum töldu líka að
stærðfræðinám stuðlaði að því að nemendur
næðu hluta þessara almennu markmiða því það
efldi málkennd þeirra, gagnrýna hugsun, skipu -
lega framsetningu eða rökfestu.
Flestir sögðu að sín námsgrein hentaði sér -
lega vel til að ná einhverjum af hinum almennu
markmiðum. einn stærðfræðikennari taldi þó allt
venjulegt skólastarf til þess fallið að þjóna þeim
og sín grein hefði þar enga sérstöðu. Hann sagði
að þau næðust „bara með svona eðlilegu skóla -
starfi, hvort sem það er í stærðfræði eða öðru.“
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 99