Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Blaðsíða 93

93
Skilningur framhaldsskólakennara á almennum
námsmarkmiðum
atli Harðarson
Fjölbrautaskóla Vesturlands
meðal nýmæla í Aðalnámskrá framhaldsskóla sem út kom árið 1999 var upptalning á almennum
markmiðum framhaldsskóla. í annarri útgáfu, frá árinu 2004, var þessi markmiðskafli nokkuð breyttur
og tekið sérstaklega fram að markmiðin snertu allar námsgreinar. með útgáfu þessarar námskrár settu
yfirvöld skólunum ítarlegri markmið en áður hafði verið gert. Ég kannaði hvaða áhrif þessi
markmiðssetning hafði á kennslu bóklegra greina til stúdentsprófs með viðtölum við sex
raungreinakennara, sex stærðfræðikennara og sex sögukennara, þ.e. alls átján kennara í átta
framhaldsskólum1.
af orðum viðmælenda minna var ljóst að markmiðin, sem unnið skal að í öllum greinum sam -
kvæmt því sem segir í almennum hluta Aðalnámskrár, hafa ekki mótað kennsluhætti þeirra þótt þeir
álitu að hefðbundin kennsla í raungreinum, stærðfræði og sögu þjónaði að ýmsu leyti svipuðum
markmiðum.
Viðmælendur mínir töldu flestir að almennum markmiðum yrði náð með því að leggja rækt við
námsgreinarnar: nám á forsendum þeirra færði nemendum upplýsingu, menntun eða þroska sem
þokaði þeim áleiðis að markmiðum á borð við að tileinka sér gagnrýna hugsun, skilning á samfélaginu
eða siðferðileg gildi. menntastefnan sem þeir orðuðu sór sig um margt í ætt við menntahefð sem
kennd er við frjálsar listir þar sem hún fól bæði í sér að almenn markmið næðust með kennslu á
forsendum námsgreinanna og að skilningur á þessum greinum væri eftirsóknarverður í sjálfum sér.
Hagnýtt gildi: í Aðalnámskrá framhaldsskóla frá 1999 var hluti af opinberri menntastefnu fyrir
skólastigið settur fram sem almenn markmið. nú er unnið að nýrri aðalnámskrá þar sem til greind
eru ný almenn markmið. í þessari grein er fjallað um það hvaða áhrif markmiðs setn ingin frá
1999 hafði á kennslu í nokkrum bóklegum greinum. Vitneskja um það hlýtur að vera gagn legt
veganesti þeim sem vilja móta nýja menntastefnu með því að skilgreina almenn náms mark mið.
meðal nýmæla í Aðalnámskrá framhaldsskóla
sem út kom árið 1999 var upptalning á al -
mennum markmiðum framhaldsskóla. í annarri
útgáfu, frá árinu 2004, var þessi markmiðskafli
nokkuð breyttur og tekið sérstaklega fram að
markmiðin snertu allar námsgreinar.
Bæði í upphaflegu útgáfunni frá 1999 og í
út gáfunni frá 2004 eru tilgreind markmið eins
og að hvetja nemendur til stöðugrar þekkingar -
leitar, efla með þeim gagnrýna hugsun, dóm -
greind og umburðarlyndi, veita þeim þekkingu
á samfélagi sínu og búa þá sem best undir virka
þátttöku í lýðræðisþjóðfélagi. (markmiðskaflinn
frá 2004 fylgir hér í viðauka.)
auk þessara almennu markmiða tilgreindi
Aðal námskrá markmið einstakra námsbrauta en
1 Ég þakka leiðbeinendum mínum í doktorsnámi, þeim kristjáni kristjánssyni og ingólfi ásgeiri
Jóhannessyni, og kennurum mínum í aðferða fræði, þeim Hönnu Björgu sigurjónsdóttur og Þorgerði H.
Þorvaldsdóttur, fyrir aðstoð og góð ráð við samningu þessarar greinar. einnig þakka ég eiginkonu minni,
Hörpu Hreinsdóttur, fyrir yfirlestur og ábendingar og sömuleiðis ritrýnum Tímarits um menntarannsóknir.
síðast en ekki síst þakka ég viðmælendum mínum og þeim sem hjálpuðu mér að komast í samband við þá.
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 93